مفـاخره؛ جلوه‌‌اي از نقد شعر در ادب فارسي

در اين مقاله مفاخره يا خودستايي به‌‌عنوان شيوه‌‌اي آزاد در نقد شعر مورد بررسي قرار مي‌‌گيرد. مسأله اين است كه آيا مي‌‌توان مفاخره را تاحدودي به‌‌عنوان يكي از مظاهر و ابزارهاي نقد شعر در ميان شاعران تلقي كرد؟ شاعران عموماً در تمجيد از آثار خود يا ترجيح آن بر آثار ديگران تحت‌‌نفوذ احساسات و تأثرات دروني خود بوده و معيار دقيقي براي داوري در‌‌نظر نداشته‌‌اند؛ ازاين‌‌رو تحت‌‌تأثير وضعيت حاكم‌‌بر زندگي فردي و اجتماعي خود، ديدگاه‌‌هاي عموماً تأثري خود را درباره آثار خود در اشعارشان آورده‌‌اند. روش اين مقاله براي تحقيق درباره اين مسأله مبتني است بر تحليل محتوا و توصيف نمونه‌‌هاي آثار منظوم به‌‌همراه بررسي رابطه مفاخره با سبك شعري شاعران و ذكر دلايلي براي روي‌‌آوردن شاعران به مفاخره؛ در‌‌نتيجه، مفاخره در مطاوي آثار ادبي فارسي به‌‌عنوان عنصري سبك‌‌ساز ديده مي‌‌شود كه مي‌‌توان آن را از منظر نقد‌‌ ادبي حائز اهميت دانست؛ ولي آن را در قالب نوعي از نقد موسوم‌‌به نقد بي‌‌معيار و نقد ذوقي يا نقد تأثري مي‌‌توان بررسي كرد و به‌‌طور كلي مفاخره در شعر با هر ديدگاهي كه صورت گيرد، در بسياري از مواقع مي‌‌تواند دربردارنده نقد شعر خود يا ديگران باشد.