بررسي مؤلفه‌هاي روان‌شناسي شفقت گيلبرت در كتاب بوستان سعدي

طرح مباحث ميان‌رشته‌اي و نوشتن مقالات علمي دربارۀ آن‌ها، از علايق پژوهشگران در سال‌هاي اخير بوده است. يكي از اين مباحث، انعكاس علم روان‌شناسي در آثار ادبي و انطباق آن با تئوري‌هاي نوين روان‌شناسي است. در اين مقاله، مؤلفه‌هاي روان‌شناسي شفقت گيلبرت با توجه به بوستان بررسي شده و با علم امروزي روان‌شناسي تطبيق داده شده‌اند. يكي از مفاهيم اخلاقي و انساني كه در متون ادبي ما و همچنين در علم روان‌شناسي بدان پرداخته شده، شفقت است. اين مقاله به شيوۀ توصيفي‌تحليلي به موضوع شفقت در بوستان سعدي بر اساس مؤلفه‌هاي روان‌شناسي گيلبرت پرداخته است. باوجود هم‌پوشاني اين واژه با واژه‌هايي مانند مهرباني، دل‌سوزي، همدردي، همدلي، ترحم و ترس در ادبيات فارسي، مفهوم روان‌شناختي آن با معناي واژه‌هاي يادشده متفاوت است. در ترجمۀ كتاب‌ها و نظريه‌هاي گيلبرت و نف، شفقت حاوي ويژگي‌هاي دوازده‌گانه‌اي است كه بر اساس آن «انسان مشفق» تعريف مي‌شود. با مقايسه و بررسي مؤلفه‌هاي روان‌شناسي شفقت گيلبرت با بوستان سعدي اين نتايج حاصل مي‌شود كه مفاهيم انساني مطرح‌شده توسط سعدي، صدها سال قبل از شكل‌گيري اين مفاهيم در روان‌شناسي وجود داشته و مورد بحث قرار گرفته است. اين مسئله حاكي از غناي فرهنگي و ادبي انديشمندان پارسي‌زبان است كه متأسفانه در جامعۀ ما مورد غفلت قرار گرفته و در عوض علوم امروزۀ غربي و پيشرفتۀ روان‌شناسي مؤيد اين نظريات است.