ارزيابي صفات فيزيكي بذر در ارتباط با مقاومت به تنش خشكي چهار ژنوتيپ پسته در مرحله رشد دانهالي

Evaluation of Seed Physical Traits in Relation with Drought Tolerance of Four Pistachio Genotypes at Seedling Growth Stage

به منظور بررسي صفات فيزيكي بذر و ارتباط آن با مقاومت به تنش خشكي چند ژنوتيپ پسته در مرحله رشد دانهالي، آزمايشي در قالب طرح كاملاً تصادفي و بصورت فاكتوريل با دو فاكتور خشكي در چهار سطح (0، 0/5-، 1- و 2- مگاپاسكال) و ژنوتيپ در چهار سطح (ابارقي، بادامي ريز زرند، قزويني و سرخس) به اجرا درآمد. بعد از جمع‌آوري بذور ژنوتيپ ­هاي مورد نظر، صفات وزن بذر، وزن مغز، طول و قطر بذر اندازه ­گيري شدند. نتايج نشان داد كه تفاوت­هايي از نظر ابعاد بذر بين ژنوتيپ­ها وجود دارد به­طوري كه ژنوتيپ ابارقي و بادامي ­ريز زرند بيشترين وزن بذر و وزن مغز بذر را دارا بودند درحالي كه ژنوتيپ سرخس كمترين مقدار را داشت. ضرايب همبستگي بين صفات فيزيكي بذر و پارامترهاي رويشي (ارتفاع، قطر ساقه، تعداد برگ، وزن خشك و ...) نشان داد كه همبستگي بالايي بين صفت وزن بذر با تعداد برگ (R2=0.93) در ژنوتيپ ابارقي و بين صفت وزن مغز با وزن خشك شاخساره (R2=0.95)در ژنوتيپ بادامي­ريز زرند وجود دارد. بين صفات فيزيكي بذر و صفات رويشي (ارتفاع، قطر ساقه، تعداد برگ) در ژنوتيپ سرخس همبستگي معني­ داري مشاهده نشد. نتايج نشان داد كه تفاوت در رشد ژنوتيپ ­ها در مرحله رشد دانهالي مي تواند به تفاوت در اندازه بذر ژنوتيپ ­ها مربوط ­باشد به­ طوري كه ژنوتيپ ا­بارقي و بادامي ­ريز با اندازه بذر بزرگتر، رشد بيشتري را نسبت به ژنوتيپ سرخس دارا بودند. نتايج نشان داد كه تنش خشكي باعث كاهش وزن خشك دانهال­ها گرديد، به ­طوري كه وزن خشك در ژنوتيپ سرخس در سطح خشكي 2- مگاپاسكال با 68 درصد نسبت به تيمار شاهد بيشترين كاهش را نشان داد و ژنوتيپ بادامي­ ريز زرند در سطح خشكي 2- مگاپاسكال با 54 درصد كمترين كاهش وزن خشك را نسبت به تيمار شاهد دارا بود. با توجه به اينكه ژنوتيپ بادامي­ ريز زرند وزن خشك بيشتر و صفات رويشي بهتري در مرحله رشد دانهالي در سطح خشكي 2- مگاپاسكال نشان داد، مقاوم‌ترين ژنوتيپ به تنش خشكي در بين ژنوتيپ هاي مورد مطالعه مي باشد.

To investigate seed physical traits and its relation with drought tolerance of several pistachio genotypes at seedling growth stage, an experiment was achieved based on completely randomized design (CRD) as factorial with two factors of drought stress at four levels (0, -0.5, -1 and -2 Mpa) and genotypes at four levels (Abareqi, Badami-Riz-zarand, Qazvini, and Sarakhs). After seeds collection, seed weight, kernel weight and seed length and diameter were measured. Results showed some differences in seeds dimension between the genotypes since Abareqi and Badami-Riz-Zarand had the highest Weight while sarakhs had the lowest. Correlation coefficients between seed physical traits and growth parameters (height, stem diameter, leaf number, dry weight, …) showed a high correlation between seed weigh and leaf number in Abareqi genotype (R2= 0.93) and between kernel weight and shoot dry weight in Badami-Rize-zarand (R2 = 0.95). There was no significant correlation between seed physical traits and growth parameters in sarakhs genotype. The results indicated that difference in genotypes growth at seedling stage could be due to seeds size since Abareqi and Badami-Riz-zarand with bigger seed size had more growth in comparison with Sarakhs. The results showed that drought stress caused a reduced seedlings dry weight since at drought level of -2 Mpa. Sarakhs genotype had the most growth reduction of 68% and Badami-Rize-zarand had the lowest growth reduction of 54% in comparison with control. Since Badami-Rize-zarand obtained the highest dry weight and growth parameters at drought level of -2 Mpa., It is introduced as the most drought tolerant genotype.