واج ‌آرايي كلمات فارسي با ساخت هجايي (C)V.CVC(C)

موضوعات مربوط به ساختار هجا و همچنين سازماندهي واحدهاي واجي در درون هجا و فراتر از آن يعني در مرز بين دو هجا، از جمله مباحث مطرح حوزه واج‌شناسي محسوب مي‌شوند. در اين مقاله تلاش شده است تا با تكيه بر زبان فارسي، با نگاهي نو به موضوع ساخت هجا و واج‌آرايي پرداخته شود. زبان فارسي داراي ساختار هجايي (C)V(C)(C) است. هدف كلي مقاله حاضر اين است كه نشان دهد اولاَ آيا تفاوتي ميان واج‌آرايي يك هجا به صورت مستقل و واج‌آرايي همان ساختار هجايي در تركيب با هجاهاي ديگر وجود دارد، و ثانياً آيا مي‌توان به وجود يك رابطه معنادار بين واج‌آرايي كلمات از يك سو و نوع و مقوله واژگاني آنها از سوي ديگر قائل بود؟ به منظور پاسخگويي به سؤالات فوق، مجموعاً 4075 واژه دوهجايي با ساختار هجايي (C)V.CVC(C)، از دو فرهنگ لغت زبان فارسي يعني فرهنگ الفبايي-قياسي زبان فارسي  (شامل40000 واژه) و لغت‌نامه متوسط دهخدا (شامل60000 واژه)  استخراج و نوع (بسيط، مشتق، مركب، مشتق-مركب) و مقوله واژگاني هر واژه (اسم، فعل، صفت، قيد، حرف) و همچنين واج‌آرايي آن تعيين شد. نتايج اين تحقيق به طور كلي بيانگر آن است كه عوامل متعددي از جمله نوع واكه هسته و همخوان هاي پايانه يك هجا مي‌تواند بر روي واج آرايي هجاي مجاور تأثيرگذار باشد. همچنين  به نظر مي رسد رابطه مشخصي بين ساختار هجايي كلمات با نوع و مقوله واژگاني آنها وجود دارد.