فعل تابع افعال وجهي در زبان سغدي

در مطالعه زبان‌‌هاي كهن ايراني، مسائل نحوي از اقبال چنداني برخوردار نيستند و زبان سغدي هم از اين مسئله مستثني نيست. به اين دليل كه متون بازمانده سغدي عموماً ترجمه‌هايي از زبان‌هاي ديگر تشخيص داده شده‌اند، دانشمندان كمتر به بررسي نحوي اين متون اهتمام ورزيده‌اند. تعيين ميزان تأثيرگذاري زبان‌هاي مبدأ بر نحو زبان متون سغدي از سويي و وجود تمايز بين گونه‌هاي مختلف زباني آن از ديگر سو، خود مسائلي هستند كه بدون بررسي نحوي و مقايسه ساختارهاي مشابه در اين گونه‌هاي زباني قابل دسترسي نيستند و اين امري است كه تا‌كنون به‌صورت جدي انجام نپذيرفته است. در اين نوشتار به بررسي افعال تابع دو فعل وجهي مهم در زبان سغدي پرداخته شده است. اين دو فعل s˒c «بايستن» و k˒m «خواستن» هستند. در بررسي‌هاي پراكندۀ انجام‌شده در نحو سغدي عموماً تنها به كاربرد آن‌ها با مصدر توجه شده است. اين پژوهش نشان مي‌دهد كه تابع اين دو فعل متنوع‌تر از آن است كه پيشتر تصور مي‌شد. كاربرد با گونه‌هاي مختلف مصدر و نيز وجوه فعلي مختلف در جملات پيرو، صورت‌هاي نحوي ديگر اين افعال هستند.  فعل s˒c در متون غير بودايي بسامد بسيار محدودتري دارد و تنوع افعال تابع آن نسبت به kʼm كمتر است، اما بسامد كاربرد kʼm در متون بودايي و مسيحي نسبتاً برابر است و امكان مقايسه و بررسي آماري را بيشتر فراهم مي‌كند.