بازنمايي نقش‏ها و مفاهيم زبان در دو مجموعه آموزشي فارسي بياموزيم و زبان فارسي

رويكرد مفهومي نقشي از اثرگذارترين رويكردهاي آموزش زبان دوم/ خارجي است و كمتر منبعي براي آموزش زبان هايي مثل انگليسي، فرانسه، آلماني، ايتاليايي، اسپانيايي و حتي عربي، عِبري و تركي وجود دارد كه در توليد محتواي آموزشي به اصول و مباني اين رويكرد توجه نكرده باشد. كليدي‌ترين اصل اين رويكرد، ايجاد تناسب هدفمند و ارتباط‌محور بين نقش‌ها و مفاهيم زباني و موقعيت‌هاي واقعي است. باوجود اين، در منابع معتبر آموزش زبان فارسي به خارجيان، توجه چنداني به اين رويكرد نشده ‏است. در پژوهش پيش‏رو، ابتدا رويكرد مفهومي نقشي و مهم‌ترين نقش‌ها و مفاهيم زباني در چهارچوب اين رويكرد معرفي شده؛ سپس ميزان بازنمايي اين مفاهيم و نقش‌ها در دو مجموعه فارسي بياموزيم (ذوالفقاري و همكاران، 1381) و زبان فارسي (صفارمقدم، 1386) مورد بررسي قرار گرفته است. اين بررسي در قالب يك فهرست وارسي محقق‌ساخته انجام ‏شده ‏است. اين فهرست‏ وارسي شامل ده پرسش اساسي در زمينه محتواي دروس است. براي هر پرسش، شش پاسخ پيش‏فرضِ اصلاً، بسيار كم، كم، متوسط، زياد و بسيار زياد به‏ترتيب با نمره‏هاي 0، 1، 2، 3، 4 و 5 امتياز درنظر گرفته ‏شده ‏است. تحليل نتايج حاكي از اين است كه مجموعه‏ فارسي بياموزيم 35 و مجموعه زبان فارسي 16 نمره از 50 نمره فهرست‏ وارسي را كسب‏ كرده است. اگرچه نتيجه كلي پژوهش حكايت از اين دارد كه بازنماييِ نقش ها و مفاهيم زباني در مجموعه فارسي بياموزيم بهتر از مجموعه زبان فارسي است، تنوع و پراكندگي مفاهيم و نقش هاي زباني در هر دو مجموعه ما را به ضرورت برنامه ريزي هدفمند براي آموزش زبان فارسي برپايه مفاهيم و نقش هاي زباني رهنمون‏مي شود.