عوامل نشانه شناختي مؤثر بر كيفيت فن بيان در زبان فارسي: تحليلي شنونده محور

فن بيان مهارتي چندوجهي است كه با برخي عوامل زباني و غيرزباني مرتبط است و از زبان عادي و روزمره گويشوران كه تنها براي ايجاد ارتباط به كار مي رود، پيچيده تر است. در اين مقاله، نگارندگان كوشيده اند با رويكردي شنونده‌محور، با دخيل دانستن 21 شاخص از عوامل زباني، پيرازباني، فرازباني و پادگفتماني، كيفيت گفتار و فن بيان ده سخنگوي فارسي زبان را ازديدگاه صد شنونده فارسي‌زبان ارزيابي كنند تا روشن شود كه به نظر آن‌ها، كدام يك از عوامل نشانه شناختي مذكور بر كيفيت فن بيان سخنوران تأثير بيشتري دارد. انتخاب اين مؤلفه ها و شاخص هاي مؤثر بر فن بيان، از اصول و نظريه هاي گرايس (1975)، يول و برون (1989) و ادلوند و گاستافسون (2013) در چارچوب نشانه شناسي اِكو (1979) برگرفته شده است. پس از گردآوري 21 هزار پاسخ از نظرسنجي جامعه آماري، نتايج حاصل از آمار توصيفي و استنباطي نشان مي‌دهد كه پرسش نامه از سطح پايايي 89 درصد و اعتبار دروني 872/0 برخوردار است و به نظر شنوندگان فارسي زبان، ازبين چهار عامل بررسي شده، به ترتيب عامل هاي نشانه شناختي پيرازباني و فرازباني امتياز بيشتري از دو عامل ديگر در نظرسنجي فن بيان ده سخنور فارسي زبان داشته‌اند. به سخن ديگر، شنوندگان تأثير عوامل پيرازباني و فرازباني را در كيفيت فن بيان فرد سخنگو مؤثرتر از عوامل زباني و پادگفتماني مي دانند. با توجه به معرفي و تعيين ميزان و درصد مشخصه هاي مربوطه، امكان تعيين راهكارهاي بهبود و تقويت عناصر تأثيرگذار در كيفيت فن بيان براي زبان فارسي وجود دارد.