بررسي آغازگرهاي فرانقش متني در عبهرالعاشقين روزبهان بقلي

زبان شناسي نقش گرا زبان را به عنوان يك نظام معاني به همراه صورت هايي مي داند كه از طريق همين صورت ها، معاني تشخيص داده مي شوند. در دستورِ نقش گراي هليدي، علاوه بر فرانقش تجربي و بينافردي كه در درك تجربه ها و بيان روابط بينافردي دخيل اند، مؤلفۀ معنايي ديگري هم به نام فرانقش متني وجود دارد كه به نوعي، مكمل دو فرانقش يادشده است. در اين فرانقش، زنجيره ها و توالي هاي موجود درگفتمان شكل مي گيرند و همچنان كه كلام پيش مي رود، پيوستگي جريان سخن نيز ساماندهي مي شود. زبان ميان خود و بافت ارتباط برقرار مي كند تا به تناسبِ بافتي كه در آن بيان شده و با توجه به ويژگي هاي مترتب بر آن بافت، متن آفريني كند. نوشتار حاضر بر آن است تا ويژگي هاي زبان شناختي روزبهان بقلي را در كتاب عبهرالعاشقين براساس فرانقش متني واكاوي كند و به كشف نظام معنايي موجود در متن و چگونگي ارتباط متقابل با خواننده دست يابد. بدين منظور بخش هايي از اين كتاب براي بررسي از منظر فرانقش متني انتخاب و در آن به تحليل و بررسي انواع آغازگرها و ميزان بسامد آن ها پرداخته شده است. آن گاه با تعيين درصد انواع آغازگرها و ميزان بسامد هريك، مشخص شد كه درصـد وقـوع آغـازگر متنـي بـسيار بيـشتر از آغازگر بينافردي است. اين امر نشان دهندۀ انسجام و هماهنگي بيشتر بندهاي عبهرالعاشقين است كه درواقــع رابطۀ منطقــي و معنـايي بــين دو بنــد را بــه وجــود مــي آورد؛ در حــالي كــه آغــازگر بينــافردي نگــرش، احــساسات و قضاوت گوينده را در ارتباط با پيام نشان مي دهـد. وجود آغازگرهاي تداومي، ساختاري و افزودۀ پيوندي، سهم بسزايي در پيوستگي كلام و انسجام ميان بافت و گسترش مفهوم در بندهاي به هم پيوسته دارد.