مقايسه‌ افعال حركتي در دو زبان فارسي و انگليسي از ديدگاه شناختي و رده‌شناختي

مقوله «حركت» در زبان‌هاي گوناگون، مي‌تواند با استفاده از فعل هاي حركتي بيان شود كه نحوه رمزگذاري آن در  زبان‌هاي گوناگون تفاوت دارد. هدفِ پژوهش حاضر، مقايسه فعل هاي حركتي در دو زبان فارسي و انگليسي است. در اين راستا، از ديدگاه شناختي و رده‍شناختي تالمي (Talmy, 2000b) در پيوند با زبان‍هاي فعل محور و قمر محور بهره گرفته شده است. به باور وي، ﻗﻤر، ﻣﻘﻮله دﺳﺘﻮريِ هر سازه اي، ﻏﻴﺮ از متمم گروه اﺳﻤﻲ ﻳﺎ ﮔﺮوه ﺣﺮف‌اﺿﺎﻓﻪايِ ﻫﻤﺮاهِ ﻓﻌﻞ است ﻛﻪ ﺑﺎ رﻳشه ﻓﻌﻞ راﺑﻄﻪ ﺧﻮاﻫﺮي دارد. به اين منظور، بر اساس پيكره مرتب شده افعال حركتي ازكيا (Azkia, 2012) 360  فعل حركتي گردآوري شدند كه 180 فعل به فارسي و 180 فعل به انگليسي، تعلق داشتند. اين فعل هاي حركتي با استفاده از فرهنگ‍هاي دوزبانه و يك‌زبانه (آريان‍پور، آكسفورد، و عميد) در بافت جمله بررسي و ترجمه شدند. سپس از جنبه فعل محور يا قمر محور بودن، نحوه تقسيم‍بندي عناصر معنايي و قمر غالب  با يك ديگر مقايسه شدند. يافته‌هاي پژوهش نشان دادكه زبان فارسي بر خلاف زبان انگليسي، گرايش بيشتري به سوي قمر محور بودن دارد. قمر غالب در زبان فارسي، قمرِ حالت و در انگليسي، قمرِ جهت است. در نهايت، عناصر معنايي زبان فارسي به نسبت زبان انگليسي، قمر محورتر عمل مي‍كنند و هر يك از اين دو زبان، دسته‌بندي ويژه خود را در ارتباط با نظريه تالمي دارند.