عنوان مقاله :
بررسي آموزش نوشتن در كتاب‌هاي درسي آموزش فارسي و نگارش دوره ابتدايي برمبناي رويكرد فرآيندمحور و برنامۀ قصدشده
پديد آورندگان :
مطلق ، عادله دانشگاه الزهرا (س) - گروه روانشناسي تربيتي , خادمي ، ملوك دانشگاه الزهرا (س) - گروه روانشناسي تربيتي , دانشگر ، مريم فرهنگستان ادب و زبان فارسي
كليدواژه :
آموزش مهارت نوشتن , تحليل محتوا , رويكرد برآيندي , رويكرد فرآيندي , رويكرد فرآيندمحور , مهارت‌هاي پايه نوشتن , مهارت‌هاي سطح بالاي نوشتن
چكيده فارسي :
نوشتن، پيچيده‌ترين مهارت زباني است كه در آموزش آن نياز به فراگيري مهارت‌هاي شناختي و فراشناختي بسياري است كه با توجه به بعد عاطفي و اجتماعي محقق مي‌شود. هدف پژوهش حاضر، بررسي ميزان پرداختن به اين مهارت‌ها در برنامه درسيِ مورد نظر و كتاب‌هاي درسي فارسي دوره ابتدايي است. زيرا اين منابع، مهمترين منبع‌هاي آموزش نوشتن در كشور به شمار مي‌آيند. مبناي نظري پژوهش، رويكرد فرآيندمحور است. نمونه آماري پژوهش، كتاب فارسي (مهارت‌هاي خوانداري) و كتاب فارسي (مهارت‌هاي نوشتاري) پايه ششم بوده‌اند. اين كتاب‌ها با روش تحليل محتواي هدايت‌شده يا قياسي بررسي شدند. كتاب‌ها از جنبه دارا بودن مهارت‌هاي پايه يا خرد، مهارت‌هاي سطح بالا يا كلانِ نوشتن، فرصت‌هاي نوشتن براي اين مهارت‌ها و همچنين ايجادِ اجتماعي از نويسندگان، تجزيه و تحليل شدند. در استخراج و پردازش يافته‌ها از آمار توصيفي بهره گرفته شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه در كتاب‌هاي فارسي پايه ششم، بيشتر به مهارت‌هاي خرد و پايه پرداخته مي‌شود و نسبت به مهارت‌هاي كلان و سطح بالا كم‌توجهي يا بي‌توجهي مي‌شود. نتايج همچنين نشان داد رويكرد غالب در اين كتاب‌ها به آموزش نوشتن رويكردي برآيندنگر است و تناسبي ميان ابعاد شناختي، عاطفي و رفتاري نوشتن وجود ندارد. بيشترين تأكيد بر بعد رفتاري و كمترين تأكيد بر بعد عاطفي است. برنامه قصدشده نيز رويكردي برآيندنگر دارد. هرچند رويكرد محتواي نوشته‌شده با برنامه قصدشده هماهنگ است، بي‌توجهي به رويكرد فرايندمحور كه روشي مؤثر در امر آموزش به‌ويژه در آموزش مهارت نوشتن است، به عنوان كاستي فراگير و آسيبي مهم بايد مورد توجه متخصصان اين حوزه قرار گيرد.
