جستار تطبيقي ويژگي هاي عروضي غزليات سعدي، مولوي و حافظ

در پژوهش حاضر، ويژگي هاي اوزان 4350 غزل سه شاعر شاخص به لحاظ تفاوت ها و تشابهات وزني و ارتباط با مضامين و معاني آنها مقايسه شده است. چنانكه بسامد اوزان نشان ميدهد كه بحر رمل و مجتث در غزل سعدي و حافظ و بحر هزج و مضارع در غزل مولوي بيشترين بسامد را دارند. اوزان غزل سعدي و حافظ كه در دو سده متفاوت ميزيستند مشابهت بيشتري دارند تا اوزان غزل سعدي و مولوي، كه هم عصر بوده اند. رايجترين اوزان غزليات سه شاعر، شامل 30 وزن است كه 15 وزن آن بيشتر از سايرين بكار رفته اند. سعدي و حافظ اوزان ابداعي ندارند، در حاليكه نوآوري هاي وزني در اوزان متناوب و تكراري مولوي بيشتر مشاهده ميشود كه چه بسا، مجالس سماع و وجد و اشتياق اصحاب خانقاه درخلق آنها موثر بوده است. بيشترين كاربرد مختص اوزان بحور متفق الاركان است كه بالاترين بسامد را در شعر سه شاعر نشان ميدهد. هرچند برخي از تحقيقات اوزان و معاني آنها را باي يكديگر مرتبط ميدانند، مضامين غزل سعدي؛ مولوي به اوزان خاصي مرتبط نيستند و انواع مضامين نظير شادي و اندوه و عشق و فراق و وصال و امورعرفاني بدون توجه به وزني خاص بيان شده اند.