ملاكهاي كاربردشناسي تمايز واژه‌هاي چندمعنا و متشابه (با تكيه بر شواهد شعري از لغت‌نامۀ دهخدا)

اين مقاله كوششي است در به‌دست دادن ملاكهاي كاربردشناسي براي تشخيص واژه‌هاي چندمعنا و متشابه. ذكر وجوه تفارق واژه‌هاي چندمعنا و متشابه از مباحث رايج در كتب و برخي مقالات معني‌شناسي است امّا ملاكهايي كه زبانشناسان در اين زمينه مطرح كرده‌اند وقتي محك تجربه به ميان ميآيد، چندان راهگشا نيست. شيوه‌اي كه اين مقاله پيشنهاد ميكند مبتني بر بررسي دوبارۀ علل شكل‌گيري چندمعنايي در واژه‌هاست. چنان‌كه با ارائۀ شواهد شعري از لغتنامۀ دهخدا تأكيد ميشود، روابط همنشيني واژه‌ها و بافتي زباني كه واژه درون آن جاي ميگيرد، از علل شكل‌گيري چندمعنايي در واژه‌هاست و از اين رو، در بازشناختن واژه‌هاي چندمعنا از متشابه نيز از همين ملاكهاي كاربردشناسي ميتوان بهره برد. هرچند برخي معاني كه مؤلفان لغتنامۀ دهخدا براي واژه‌ها آورده‌اند ميتواند محلّ ترديد باشد، شواهد شعري اين لغتنامه براي بررسي و تحليل روابط همنشيني و روابط معنايي يك واژه با واژه‌هاي همبافت گاه بسيار راهگشاست و ازين رو اساس قرار گرفته‌اند.به سبب گزينش واژه‌ها و شواهد شعري از لغتنامه، ارجاعي به متون داده‌نشده‌است.