تكواژ صفر

در صرف تكواژبنياد، تكواژ صفر به تكواژي گفته مي‌شود كه بار معنايي دارد، اما هيچ‌گونه تظاهر صوري ندارد؛ يعني نه صورت آوايي دارد و نه صورت نوشتاري؛ به‌عنوان نمونه،  كلمه «رفت» در زبان فارسي، فعل گذشته سوم شخص مفرد است، اما در اين كلمه هيچ نشانه صوري‌اي براي نشان‌ دادن مشخصه‌هاي شخص و شمار وجود ندارد. گروهي از زبان‌شناسان كلمه «رفت» را به صورت [رفتØ-]فعل تحليل مي‌كنند و مشخصه‌هاي شخص و شمار را به تكواژ صفر نسبت مي‌دهند، اما تكواژ صفر از سوي بسياري از محققان از جمله آرونوف (1976 و  1983)، ليبر (1981)، بائر (1983و 1988)، اشتكاور (1992) و ملچوك (1996)، به دلايل متعددي از جمله تعدد مقولات دستوري و تعدد معاني، مورد اعتراض قرار گرفته است. در اين مقاله، ماهيت تكواژ صفر مورد بررسي دقيق‌تر قرار گرفته و مصاديق اين تكواژ و شرايطي كه زبان‌شناسان براي وجود آن مطرح كرده‌اند، معرفي شده است. آن‌گاه، پس از ارائه دلايلي كه براي تأييد و رد تكواژ صفر برشمرده‌اند،‌ با ارائه شواهد زباني مشخص شده است كه آنچه در منابع با عنوان «تكواژ صفر» مي‌نامند، خلأاي است بافتي در محور هم‌نشيني كه گويشور با توجه به بافت زباني و غيرزباني‌اي كه در دسترس دارد، آن را پر مي‌كند.