تحليل شخصيت رستم در هفت خان بر اساس ديدگاه هاي يونگ و فرويد

چكيده نقد روانشناسانه يكي از حوزه هاي جديد نقد ادبي به شمار مي رود كه اساساً اثر ادبي به عنوان بيان حالات ذهن و ساختار شخصيت هاي موجود بررسي مي كند. اين نوع نگرش با طرح مطالبي در باب ناخودآگاه شخصي و جمعي در آثار ادبي، به نقد ادبي عمق و نوعي جنبه پيشگويانه و رازآميز بخشيده است. سهم فرويد و يونگ نيز در روانشناسي مدرن در اساس، بر تكيه آنان بر جنبه‌هاي ناهشيار روان انسان استوار است. اين دو تحت عنوان نبرد، تعارض و كشمكش بين سطوح سه گانه شخصيت: نهاد، خود و فراخود، به واكاوي موشكافانه فرديت و روان شخص در هر لحظه زماني مي پرداختند. در آيين مهري باستان، بر آن بوده‌اند كه اگر گرفتاران اين جهان فرودين بخواهند دگر باره به گروثمان بازگردند، ناگزير مي‌بايست هفت مرتبه بپالايند تا پس از عبور از خورشيد پايه(دروازه ي خُدايان)، به آسمان برسند. به تناسب اين هفت مرحله و هفت وادي طريقت در عرفان، بي ترديـد رستـم نـيز در پـس گـذر از ايـن زينـه هاي نمادين، حضوري راز آلود و سمبليك دارد و با نيروهاي اهريمنـي در پس لايه‌هاي ناخودآگاهي‌اش كه در هيأت شير، گرگ، اژدها، زن جـادو و ... نمود مي‌يابند، در ستيز است و علاوه بر ستيز با نيروهاي اهريمني‌اش، با خودآگاهي و ناخودآگاهي خويشتن نيز در جنگ و جدل مي‌باشد. ازين رو در اين مقاله نخست به تعريف خودآگاهي و ناخودآگاهي و ويژگيهاي آنان، تعابير فرويد و يونگ در ارتباط با اين موارد، شناخت جداگانه هر هفت خان و در نهايت تطبيق و تبيين حالات رستم در هر خان در سنجش با خودآگاهي و ناخودآگاهي پرداخته شده است.