بررسي سبك نثر «قوانين دستگيري»

«قوانين دستگيري» اثري گرانبها در زمينه دستور زبان فارسي و معاني بيان است كه به صورت نسخه خطي باقي مانده و در صورت تصحيح به شيوة علمي و دقيق، منبعي بسيار ارزشمند به ميراث زبان و ادبيات فارسي خواهد افزود. اين نسخه خطي متعلق به قرن سيزدهم و اوايل دوره قاجاريه است و به دست مولانا غلام دستگير به منظور آموزش دستور زبان فارسي به غيرفارسي‌زبانان شبه قاره هند، نگاشته شده است. سبك نثر آن ويژگي‌هاي خاصي دارد كه در اين مقاله به بررسي و تحليل آن در دو بخش «صوري» و «محتوايي» پرداخته‌ايم. در بخش صوري، ويژگي‌هاي زباني از قبيل كاربرد افعال و تركيبات و واژگان و مختصات ادبي چون آرايه‌‌‌‌‌‌‌‌هاي بديعي و بياني بررسي شده و در بخش محتوايي به خصوصياتي چون استناد علمي و امانت‌داري، دقت در بيان مباحث و نگاه تحليلي و انتقادي نويسنده اشاره شده است. ذوق سليم و طبع اديبانه نويسنده، از متن اثر به‌خوبي پيداست. از آنجا كه اين اثر در خارج از مرزهاي ايران نگاشته شده است، سبك‌شناسي آن، موقعيت نثر فارسي دوره قاجار را در شبه قاره هند نشان مي‌دهد.