بود و نمودهاي «معني» و «مضمون» در سبك هندي

جستار پيش رو با هدف ارائۀ تعريفي از مفهوم هاي شناور «لفظ»، «معني» و «مضمون»، به مثابۀ عناصر درون‌سازه اي شعر در سبك هندي فراهم آمده است. در اين جستار كه به روش تحليل محتوا و مبتني بر منابع كتابخانه اي انجام يافته، شعر ابتدا «عيني شدن زيبايي شناسانه يك امر ذهني به توسّط زبان» تعبير شده است. با اين تعبير، مي توان گفت لفظ، زبان شعر است و به ذهنيّت شاعر موجوديّتي درك شدني مي بخشد؛ معني، ذهنيّتي است كه توسّط لفظْ عيني مي شود و مي تواند آموزه اي را در بر داشته يا صرف توصيف باشد؛ مضمون، بازشناسانندۀ شعر از غير آن، يا همان وجه زيبايي شناسانۀ شعر و معادل تصوير است. تفاوت در تلقّي از اهمّيت هركدام از اين سه مفهوم، به وجودآورندۀ جريان هاي مختلف در شعر و نقد ادبي و جهت دهندۀ آن هاست. نتايج اين جستار نيز ضمن تأكيد بر جذّابيّت بررسي نسبت ميان لفظ، معني و مضمون خاصّه در سبك هندي، اوّلاً ناظر بر آنست كه شاعر سبك هندي بنا بر مختصّات سبك دوره، از خود اين مفاهيم نيز به مثابۀ اشيائي براي بستن مضمون استفاده مي مايد و بخشي از تلقّي عصر خود از چيستي لفظ، معني و مضمون را در پس خيالات دور و دير شعر خود برملا مي سازد. ثانياً بيان معنايي واحد به توسّط مضمون هاي يكسان با اختلاف در لفظ، بيان معنايي واحد به توسّط مضمون هاي متعدد با عناصر مضمون ساز همسان يا ناهمسان، بيان معناهاي متعدد با استفاده از مضمون هاي يكسان و... از جملۀ رفتارهاي شاعر سبك هندي با اين سه مفهوم و نسبت آن ها با يكديگر است كه با بيان نمونه هايي از شعر صائب تبريزي، پيش قراول شاخۀ ايراني شعر سبك هندي، سعي در تبيين و توضيح آن ها شده است.