خوشه دوهمخواني آغازين در گويش سيستاني از ديدگاه واج‌شناسي خودواحد

گويش سيستاني يكي از گويش‌هاي شرقي ايران امروز است كه برخي ويژگي‌هاي آوايي، واجي، صرفي و نحوي متفاوت با زبان فارسي در آن مشاهده مي‌شود. يكي از ويژگي‌هاي واجي منحصر به فرد اين گويش، كاربرد متعدد خوشۀ دوهمخواني آغازين در ابتداي هجا است. شواهد به دست آمده از گويش سيستاني نشان‌دهندۀ وقوع فرايندهاي واجي در آغاز هجا و منتهي شدن به خوشۀ دوهمخواني آغازين در اين جايگاه مي‌باشد. اين پژوهش قصد دارد فرايندهاي واجي به كاررفته در آغاز هجا را كه منجر به ايجاد برخي خوشه‌هاي دوهمخواني آغازين مي‌شوند دريابد و از طريق واج‌شناسي خودواحد به طور كامل به ساختار دروني هجاهاي اين گويش نفوذ نموده و آنها را تحليل و بررسي كند. واج شناسي خودواحد اولين بار توسط گلداسميت (1976) مطرح گرديد. گلداسميت بازنمايي واجي را به صورت شبكه‌اي از چند لايه و در فضاي چندبعدي كه هر بعدش يك يا چند مشخصۀ آوايي مستقل دارد، مطرح نموده است. در اين پژوهش ابتدا هجاهايي كه داراي خوشۀ همخواني آغازين هستند، جدا گشته و سپس بر طبق نظريۀ گلداسميت تحليل خودواحد بر روي آنها صورت گرفته است. نتايج به دست آمده حاكي از اين است كه گويش سيستاني علاوه بر ساختار هجايي CV(C)(C) داراي ساختار هجايي C(C)V(C)(C) نيز مي‌باشد و اين ساختار كه داراي خوشۀ دوهمخواني آغازين است، منجر به اعمال دو فرايند واجي مركزي‌شدگي و حذف واكۀ مركزي به طور پي در پي در بعضي واژه هاي بسيط و غيربسيط مي‌گردد.