پهنه‌بندي اگرواكولوژيكي كشت زيره سبز (Cuminum cyminum) در استان آذربايجان شرقي با استفاده از فرآيند تحليل سلسله مراتبي

Agroecological zoning for cultivation of Cumin (Cuminum cyminum) in East-Azerbaijan province, using analytic hierarchy process approach

اين مطالعه با هدف پهنه‌بندي اگرواكولوژيكي گياه زيره سبز در راستاي شناسايي مناطق مستعد كشت اين گياه در استان آذربايجان‌شرقي با استفاده از تكنيك آناليز مكاني GIS انجام گرفت. در اين خصوص، داده‌هاي مورد نياز در قالب معيارهاي مربوط به شرايط خاك، توپوگرافي، شاخص‌هاي اقليمي جهت فرآيند مدل سازي بكار گرفته شدند. معيارهاي مذكور در قالب لايه‌هاي اطلاعاتي آماده‌سازي شد و پس از استانداردسازي براي تلفيق مورد استفاده قرار گرفتند. با توجه به اينكه روش مطالعه در اين پژوهش مبني بر آناليز مكاني GIS بود، در ابتدا پارامتر‌ها استانداردسازي شدند و بر اساس سيستم تحليل سلسله مراتبي (AHP) وزن‌هاي معيار استخراج شدند. سپس سيستم تحليل تصميم‌گيري چند معياره (MCDA) جهت تلفيق لايه‌هاي اطلاعاتي و استخراج نتايج بكار گرفته شد. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه استان آذربايجان‌شرقي جهت كشت زيره سبز از پتانسيل بالايي برخوردار است و امكان كشت آن در شهرستان‌هاي مرند، شبستر، ورزقان، سراب، ميانه، كليبر، بستان‌آباد، سهند و مراغه با سطح عملكرد بالا در واحد سطح وجود دارد. نتايج همچنين نشان داد كه 2561151 هكتار از اراضي اين استان داراي پتانسيل كشت بالا و 2017916 هكتار داراي پتانسيل كشت متوسط هستند. با توجه به عدم توجه كافي به امكان‌سنجي كشت اين گياه در استان آذربايجان‌شرقي، نتايج حاصل از اين پژوهش مي‌تواند زمينه‌ساز آگاهي بيشتر كشاورزان و متخصصين كشاورزي از امكان كشت و كار اين گياه و بهرهبرداري مطلوب‌تر از منابع طبيعي شود.

This study aims to assess Agro-climatic suitability for Cumin producing in East-Azerbaijan province based on GIS spatial analysis technique. For this goal, several criteria including soil conditions, climatologically indicators, topography situation and agro-climatology criteria were taken into account of modeling process. The methodology was performed based on GIS spatial analysis. For this to happen, standardization process was performed on criteria and weighting process was done using Analytic Hierarchy Process (AHP) approach. GIS based multicriteria decision analysis was employed for weighted overlapping of indicators and results were achieved based on GIS- Multi-Criteria Decision Analysis (MCDA) method. Initial results indicated that East-Azerbaijan province has potential for cultivating of Cumin. Based on results, Cumin plant can be cultivated in Mianeh, Shabestar, Maragheh, Marand, Sahand, Sarab, Varzrghan, Kaleybar and Bostan Abad regions which are classified in suitable category. Also, the rest regions indicated moderate potential for this purpose. Finally, about 2561151 ha of this province has high suitability, 2017916 ha has moderate suitability. Lacks of enough attention to the feasibility assessment of Cumin plant in this province, results of this research are great of importance for the purpose of regional planning in East-Azerbaijan province.