پديد آورندگان :
موسوي پريسا دانشگاه زنجان - دانشكده علوم - گروه علوم محيط زيست , مختاري علي اصغر دانشگاه زنجان - دانشكده علوم , خسروي يونس دانشگاه زنجان - دانشكده علوم - گروه علوم محيط زيست , رفيعي علي دانشگاه زنجان - دانشكده مهندسي - گروه مهندسي معدن , حسين زاده رضا سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور
كليدواژه :
عناصر سنگين , آلودگي زيست‌محيطي , فاكتور غني‌شدگي , تحليل مولفه‌هاي اصلي , زرشوران و آغدره و تكاب , رسوبات آبراهه‌اي
چكيده فارسي :
در مطالعه حاضر توزيع آلودگي عناصر سنگين آرسنيك، آنتيموان، نيكل، مس، كادميم، كبالت، بيسموت، سرب و روي در محيط رسوبات آبراه ه اي در منطقه زرشوران آغ دره با استفاده از تكنيك هاي آماري و تلفيق هندسي حوزه آبريز هر نمونه مورد بررسي قرار گرفته است. بدين منظور، ميزان آلودگي عناصر در 154 نمونه رسوب آبراه ه اي مورد تحليل قرار گرفت و نقشه هاي مربوط به توزيع فاكتور غني شدگي با استفاده از روش هاي تلفيق، روش تخمين پيكسلي، روش هاي آماري و زمين آماري براي عناصر تهيه شد. بررسي هاي فاكتور غني شدگي نشان داد كه بيشترين غني شدگي مربوط به فلزات آرسنيك، آنتيموان، بيسموت، كادميم و سرب است، همچنين نتايج نشان داد كه غلظت فلزهاي روي، مس، سرب، آرسنيك، آنتيموان، كادميم و بيسموت در نمونه هاي رسوبات آبراهه اي در مقايسه با ميانگين جهاني بيشتر است. اعمال روش تحليل مولفه هاي اصلي بر داده ها موجب شد تا تعداد 9 مولفه اصلي براي داده ها تعيين شود كه پنج مولفه اول با مقادير ويژه بزرگ تر از يك و با درصد تجمعي بيش از 85 درصد مشخص شدند. در مولفه اول عناصر آرسنيك، آنتيموان، كادميم، سرب و روي، در مولفه دوم كبالت، در مولفه سوم بيسموت، در مولفه چهارم مس و در مولفه پنجم نيكل، بيشترين مقادير بارگذاري را به خود اختصاص داده اند.
چكيده لاتين :
In this study, the distribution of heavy metals pollution including arsenic, antimony, nickel, copper, cadmium, cobalt,
bismuth, lead and zinc in the stream sediments of Zarshuran- Aghdarreh area was investigated by using statistical
techniques and the geometric integration of each sample basin. For this purpose, the degree of pollution in 154 stream
sediment samples was analyzed and the distribution maps for enrichment factors were prepared by using a combination
technique, pixel estimation, and statistical and geostatistical methods. The results of calculating the enrichment factors
indicated that the higher enrichment was related to arsenic, antimony, bismuth, cadmium and lead. Furthermore, the
concentration of zinc, copper, lead, arsenic, antimony, cadmium and bismuth in the stream sediment samples was higher
than the global average. Application of the principal component analysis on the data led to the recognition of 9 main
components for the dataset; the first 5 were components with eigen values greater than 1 and a cumulative percentage
more than 85%. Arsenic, antimony, cadmium, lead and zinc in the first component, cobalt in the second component,
bismuth in the third component, copper in the fourth component and nickel in the fifth component had the highest
values.
