گونه شناسي تحريم‌هاي بين‌المللي اعمال‌شده عليه جمهوري اسلامي ايران(1395-1358)

در نظام بين‌الملل كنوني، تحريم ابزاري است كه در راستاي كنترل يا تغيير سياست‌هاي بازيگران چالشگر، از آن مكرراً استفاده مي‌شود. در دهه‌هاي اخير مهم‌ترين عاملي كه باعث اعمال تحريم‌ عليه ايران شده، وقوع انقلاب اسلامي و تقابل با غرب و هژموني‌ آمريكا و همچنين برنامه هسته‌اي ايران بوده است كه نگاه مجامع بين‌المللي را بخصوص از دهه گذشته متوجه خود ساخته‌ است. هدف اصلي اين مقاله بررسي و ارائۀ تحليل دقيق‌تري از تحريم‌هاي بين‌المللي اعمال‌شده عليه جمهوري اسلامي ايران و ارائۀ يك الگوي گونه شناختي از آن است. نتايج و خروجي حاصل از اين گونه شناسي مي‌تواند براي مقابله بهتر با نظام تحريم‌ها و تهديدهاي ناشي از آن مؤثر واقع شود. پرسش محوري اين پژوهش آن است كه تحريم‌هاي اعمال‌شده عليه ايران در بازۀ سال‌هاي 1358 تا 1395 از چه جهاتي قابل دسته‌بندي هستند و هر عنوان تحريمي در چارچوب كدام گونه قابل‌تحليل است؟ فرضيۀ پژوهش نيز چنين خواهد بود كه تحريم‌هايي كه عليه ايران وضع‌شده‌اند، از حيث مرجع صدور، حوزۀ موضوعي، علت غايي، شدت، سطح، نوع هدف و الزام‌آور بودن يا نبودن قابل‌تفكيك هستند؛ كه به مصاديق اين موارد با بهره‌گيري از معيارها و الگوهاي تفكيك انواع گونه‌ها پرداخته‌شده است. شناخت گونه‌هاي تحريم‌ها و مفاد هر يك نيازمند اطلاع از چيستي هر تحريم و جاي دادن آن در هر دسته مستلزم پاسخ به چرايي‌ها است؛ لذا روش پژوهش توصيفيتحليلي است. متناسب با روش پژوهش، شيوه گردآوري اطلاعات در اين پژوهش اسنادي و كتابخانه‌اي مي‌باشد. از يافته‌هاي قابل‌توجه اين پژوهش آن است كه ازنظر حوزۀ موضوعي تحريم‌ها، بخش انرژي ايران مواجه با بيشترين ميزان تحريم‌هاي ايالات‌متحده و اتحاديۀ اروپا بوده است.