مفهوم پردازي عدالت در نظام آموزشي ايران: مطالعه موردي كتاب هاي درسي پيش از دانشگاه

پژوهش حاضر با بررسي جايگاه عدالت به عنوان يكي از اصطلاحات مبنايي و چالش برانگيز سياست و اخلاق و درعين حال مورد توجه فلاسفه، انديشمندان علوم اجتماعي و سياست گذاران، همچنين با درنظر داشتن نقش حياتي و تقريبا بي بديل محتواي درسي نظام آموزشي مكاتب مختلف در شكل دهي به الگوهاي ذهني، باورها و ارزش هاي نسل جوان جامعه؛ شناخت چگونگي مفهوم پردازي عدالت در نظام آموزشي ايران را با استمداد از روش تحليل كيفي متن هدف قرار داده است. جامعه آماري اين مقاله شامل همه كتاب هاي درسي مقاطع تحصيلي قبل از دانشگاه است و جمله به عنوان واحد تحليل مدنظر قرار گرفته است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد متون درسي در قالب هشت مضمون فرا گير ( دين مداري، تاريخ بنيان، تمايز و تفاوت، پيامد انديشي، نسبت قدرت و عدالت، زيباشناختي و اخلاقي، چاره انديشي و الگودهي) در كتاب هاي تاريخ، دين و زندگي و ادبيات فارسي مقطع ابتدايي و كتاب هاي اقتصاد و جامعه شناسي و تعليمات اجتماعي مقاطع متوسطه دوم و تعليمات اجتماعي، تعليمات ديني، ادبيات فارسي و عربي دوره متوسطه اول به تبيين مقوله عدالت پرداخته اند. مضامين فرا گير از حيث گستردگي حجم مطالب، مبتني بر ابعاد ديني و تاريخي است ضمن آنكه ارتباط منطقي چنداني بين گفتمان هاي عدالت در مقطع هاي آموزشي متوسطه با قبل از آن مشاهده نمي شود. بنابراين نويسندگان مقاله حاضر نظر به اهميت مفاهيمي چون عدالت كه ريشه در مباني ارزشي، مكتبي و قانوني ما دارند؛ بازنگري محتواي درسي را به منظور حفظ انسـجام و تمركز محتواي درسي در تطابق با اهداف چشم انداز بيست ساله نظام جمهوري اسلامي، برنامه هاي توسعه و سند تحول نظام آموزشي پيشنهاد مي كنند.