عنوان به زبان ديگر :
Determining the Effective Factors in Water Use Efficiency (WUE) of Common Bean (Phaseolus vulgaris L.), Sesame (Sesamum indicum L.) and Maize (Zea mays L.) in Response to Humic Acid Application and Deficit Irrigation
كليدواژه :
بار عاملي و خشكي , سرعت رشد محصول , نياز آبي , كاربرد اسيدهيوميك و كم آبياري
چكيده فارسي :
تحليل عاملي يكي از تكنيك هاي آماري چند متغيره است كه بين متغيرهاي به ظاهر بي ارتباط، رابطه برقرار كرده و محقق را در يافتن دلايل پنهان وقوع يك رخداد ياري مي كند. به منظور بررسي اثر مقادير مختلف آبياري و محلول پاشي اسيدهيوميك و تعيين عامل هاي موثر بر كارايي مصرف آب كنجد، ذرت و لوبيا، آزمايشي در سال زراعي 94-1393 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه فردوسي مشهد به صورت كرت هاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوك كامل تصادفي به تفكيك براي سه گياه كنجد، ذرت و لوبيا با سه تكرار انجام شد. سطوح آبياري (50 و 100 درصد نياز آبي گياهان مورد مطالعه) در كرت هاي اصلي و كاربرد (شش كيلوگرم در هكتار) و عدم كاربرد اسيدهيوميك در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. نتايج آزمايش نشان داد كه در كنجد، بيشترين عملكرد دانه و ماده خشك در تيمار 100 درصد نياز آبي و محلول پاشي اسيدهيوميك به دست آمد. در ذرت، محلول پاشي اسيدهيوميك در شرايط تامين 50 درصد نياز آبي منجر به توليد بيشترين وزن دانه در بوته، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و پ هاش خاك شد. بيشترين وزن دانه در بوته، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول و ميزان فسفر خاك در زراعت لوبيا در تيمار 100 درصد نياز آبي و محلول پاشي اسيدهيوميك به دست آمد. نتايج تجزيه عاملي نشان داد كه در كنجد متغيرهاي عملكرد دانه، عملكرد ماده خشك، وزن دانه در بوته، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، فسفر و كارايي مصرف آب در عامل اول و متغيرهاي نيتروژن خاك، پ هاش و شوري خاك در عامل دوم قرار گرفتند. در ذرت، عملكرد دانه با متغيرهاي عملكرد ماده خشك، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، فسفر، شوري و پ هاش خاك و كارايي مصرف آب و در لوبيا، با متغير كارايي مصرف آب روي يك عامل قرار گرفت. به طوركلي، يافته هاي اين پژوهش نشان داد كه شناسايي متغيرهاي تاثيرگذار در هر عامل و نامگذاري منطقي آن با توجه به دانش اكوفيزيولوژيكي گياه زراعي مي تواند زمينه ساز مديريت مستقيم متغيرهاي موثر در آن عامل در جهت بهبود كارايي مصرف آب باشد.
چكيده لاتين :
Factor analysis is one of the multivariate statistical techniques that considers the interrelationships between apparently
irrelevant variables and helps researchers to find the hidden reasons for the occurrence of an event. In order to evaluate
the effects of different irrigation levels and humic acid foliar application and identify the factors affecting water use
efficiencies of sesame (Sesamum indicum L.), maize (Zea mays L.) and common bean (Phaseolus vulgaris L.), a split
plots experiment based on RCBD design with three replications was conducted during the 2014-15 growing season, at
the Research Farm of Ferdowsi University of Mashhad, Iran. Irrigation levels (50 and 100% of water requirement) and
foliar application and non-application of humic acid were assigned to main and sub plots, respectively. The results
showed that in sesame, the highest seed yield and biological yield were obtained from 100% of water requirement and
humic acid spraying treatment. In maize, humic acid spraying under condition of supplying 50% of water requirement
increased seed weight per plant, plant height, and leaf area index and soil pH In bean, the highest seed weight per plant,
plant height, leaf area index, crop growth rate and soil phosphorous content were observed in the treatment of 100% of
water requirement and humic acid spraying. Factor analysis results also showed that in sesame, the variables of seed
yield, biological yield, seed weight per plant, plant height, leaf area index, crop growth rate, soil phosphorous and water
use efficiency were assigned to the first factor and the variables of soil nitrogen, soil pH and EC were assigned to the
second one. In maize, seed yield was assigned in the same group with the variables of biological yield, leaf area index,
crop growth rate, soil phosphorous, EC and pH and water use efficiency; in bean, this was with the variables of seed
yield and water use efficiency. In general, the research results revealed that identifying the effective variables in each
factor and those logical nominations according to Eco physiological knowledge can lead to the direct management of
effective variables with regard to associated factor, thereby leading to water efficiency improvement.
