ارزيابي زيست محيطي خاك هاي آلوده در معدن دوست بيگلو (شمال مشگين شهر)

آلودگي منابع خاك به عناصر سمّي و سرطان‌زا يكي از مشكلات اصلي محيط زيست مي‌باشد. منشاء‌هاي غير متمركز يكي از مهمترين منابع آلوده‌كننده هستند كه در آن‌ها عناصر مختلف در اثر هوازدگي سنگ‌ها در محيط پراكنده مي‌شوند. مناطق معدني از منابع غير متمركز آلودگي هستند كه در آن‌ها آزاد سازي، تمركز و تخليه برخي از عناصر باعث ايجاد آلودگي در منابع خاك شده و در نهايت چرخه زيستي را نيز آلوده مي‌سازند. در اين مقاله ميزان بار آلودگي عناصر سمّي در 236 نمونه خاك جمع آوري شده در اطراف منطقه معدني دوست بيگلو در شمال مشگين شهر مورد بررسي قرار گرفته است. شدت آلودگي خاك‌ها براساس شاخص آلودگي و فاكتور غني‌سازي محاسبه شد. گروه بندي خاك‌ها به روش تحليل عاملي و خوشه بندي صورت گرفت. عناصر مضر به دست آمده از تجزيه خاك‌هاي منطقه نسبت به مقادير استاندارد و رهنمودهاي بين المللي از غلظت بالايي برخوردارند. غلظت عناصر آرسنيك، موليبدن، آنتيموان، روي، مس و قلع در خاك‌هاي منطقه بسيار بالا است (3-3430، 0.5-160، 0.21-6.97، 3.7-518، 10-748 و 0.5-11.4 mg/kg). در برخي از نمونه‌هاي خاك‌ منطقه، غلظت كروم، منگنز و كبالت نيز نگران كننده است (3-267، 27-4120 و 0.5-211 mg/kg). بر مبناي شاخص آلودگي پيشنهادي، 19.4 تا 66.7 درصد از نمونه‌هاي خاك‌ مناطق كاني‌سازي و دگرسان شده دوست بيگلو آلوده به عناصر فلزي سمّي هستند. تغييرات غلظت عناصر در خاك‌هاي منطقه زياد است و در توزيع اين عناصر هم عوامل شيميايي (pH، درصد كربن آلي، غلظت آهن+ منگنز، آلومينيوم و گوگرد خاك) و هم فيزيكي (اندازه ذرات كوچكتر از 63 ميكرومتر) تاثير زيادي دارند. براين اساس بايد استفاده از روش‌هاي پاكسازي و كنترل آلودگي در منطقه مورد تاكيد قرار گيرد.