بررسي فرونشست دشت سمنان ناشي از برداشت آب زيرزميني

فرونشست زمين به عنوان يكي از مخاطرات طبيعي بوده كه بسياري از دشت هاي ايران با آن روبرو بوده و باعث تخريب مناطق مسكوني، جاده ها، پل ها، خطوط انتقال نيرو، زمين هاي كشاورزي، چاه ها و پيزومترها شده است. به طور كلي فرونشست ناحيه اي متاثر از فعاليت هاي انساني مانند برداشت بي رويه آب از سفره هاي آب زيرزميني و شرايط زمين شناسي مي باشد كه در صورت بروز مي تواند آسيب هاي جدي به زيرساخت هاي اقتصادي يك منطقه وارد كند. در چند دهه اخير توسعه سريع كشاورزي و افزايش نياز آبي باعث استحصال بي رويه و افت سطح آب زيرزميني در دشت سمنان شده است. در اين مقاله نحوه وقوع پديده فرونشست منطقه اي سطح زمين در جنوب و جنوب شرق دشت سمنان و پهنه بندي اين منطقه از نظر پتانسيل فرونشست زمين، مورد بحث قرار گرفته است. در اين پژوهش ابتدا داده هاي مربوط به 18 پيزومتر در طي دوره آماري 24 ساله از اسفند 1372 تا اسفند 1396، براي ترسيم منحني هم افت و هيدروگراف واحد دشت مورد بررسي قرار گرفته است. هم چنين براي تعيين نوع و ضخامت لايه هاي زيرين از داده هاي لاگ پيزومترها، داده هاي مربوط به مطالعات ژئوالكتريك و نقشه زمين شناسي استفاده گرديده است. سپس با استفاده از داده هاي منحني هم افت و اطلاعات شرايط لايه هاي زيرسطحي، نقشه پتانسيل فرونشست دشت سمنان تهيه شده است. بررسي ها نشان داد كه در دوره ي مذكور برداشت مداوم از آب زيرزميني باعث افت 9/18 متري سطح آب زيرزميني شده و شرايط را جهت تحكيم ميان لايه هاي رسي و فرونشست زمين فراهم كرده است. نقشه پهنه بندي خطر رخداد فرونشست نشان مي دهد كه منطقه با پتانسيل بالاي فرونشت در اين دشت در بخش شمال شرقي دشت و در محدوده جنوب جنوب غربي شهرك صنعتي قرار دارد.