بررسي و تفكيك محيط هاي رسوبي كواترنري در دشت خوزستان

بخش زيادي از سطح دشت خوزستان (خصوصاً در بخش‌هاي غربي و جنوبي) از رسوبات كواترنري پوشيده شده است ولي تاكنون هيچ‌گونه مطالعه و تفكيكي بر روي اين رسوبات انجام نگرديده است. در اين پژوهش به‌وسيله تصاوير ماهواره‌اي، عمليات ميداني و مطالعات آزمايشگاهي، محيط‌هاي رسوبي دشت خوزستان، مورد بررسي و تفكيك قرار گرفت. محيط‌هاي رسوبي كواترنري شناسايي شده در دشت خوزستان شامل محيط‌هاي مخروط افكنه اي، رودخانه‌اي، پهنه‌هاي بادي، دلتاها، سبخاها و تالاب‌ها شناسايي مي باشند. مخروط افكنه هاي دشت خوزستان از شمال غرب به جنوب شرق، به چهار بخش قابل‌تقسيم هستند: مخروط افكنه هاي انديمشك تا شوشتر، مخروط افكنه هاي شوشتر تا رامهرمز، مخروط افكنه هاي اميديه و مخروط افكنه هاي تاقديس رگ سفيد. علاوه بر اين مخروط افكنه هاي ديگري به‌طور پراكنده، در مجاورت تاقديس‌هاي مارون، اهواز و ميش‌داغ ديده مي‌شوند كه ويژگي‌هاي آن‌ها مشابه مخروط افكنه هاي تاقديس رگ سفيد است. محيط‌هاي رسوبي شناسايي‌شده در رودخانه‌هاي دشت خوزستان عبارت‌اند از: كانال (رسوبات كف كانال، پوينت بار و خاك‌ريز طبيعي)، كروس، درياچه‌هاي شاخ گاوي و دشت سيلابي. ماسه‌بادي‌هاي دشت خوزستان در چهار منطقه ديده مي‌شوند كه شامل اهواز، شوش، دشت آزادگان و اميديه مي‌باشند. دلتاهاي شناسايي‌شده در دشت خوزستان، شامل دلتاي كارون، دلتاي كرخه و دلتاي جراحي مي‌باشند. دلتاي كارون، جزر و مد غالب و دلتاهاي جراحي و كرخه، رودخانه غالب هستند. سبخاهاي دشت خوزستان به دو دسته سبخاهاي قاره اي و ساحلي تقسيم مي شوند. سبخاهاي قاره اي، به چهار دسته پلايا، سبخاهاي حاصل از دشت هاي سيلابي خشك شده، سبخاهاي متعلق به تالاب هاي خشك شده و سبخاهاي درياچه اي شور موقت (پنها) و سبخاهاي ساحلي به دو دسته سبخاهاي دشت ساحلي و سبخاهاي شكل گرفته در جزاير سدي قابل تقسيم هستند. در دشت خوزستان سه تالاب مشاهده مي شود كه عبارتند از تالاب هورالعظيم، تالاب شادگان و تالاب بام دژ. فراوان ترين رسوب شناسايي شده در اين محيط ها، سيلت و كم ترين آن ها، گراول مي باشد. سيلت، سيلت رسي و سيلت ماسه اي، فراوان ترين رسوبات محيط هاي رسوبي كواترنري دشت خوزستان مي باشند. بر پايه اين پژوهش، براي اولين بار، نقشه محيط هاي رسوبي كواترنري دشت خوزستان، ترسيم شد. همچنين اين مطالعات نشان داد كه حدود 80 % درصد از كانون هاي داخلي ريزگردها، در محيط هاي سبخاي قارهاي واقع شده است.