بومي‌سازي اصول معماري اكولوژيك و بيوفيليك در طراحي مجتمع‌هاي مسكوني ايران در راستاي ارتقاي كيفيت آن‌ها

Native ecological and ecological architecture principles in the design of residential complexes in Iran to improve their quality

گسست از طبيعت و نظام­هاي طبيعي در جريان زيست روزمره­ي انسان شهرنشين يكي از دغدغه­هاي مهم دوران معاصر تلقي مي­شود. فضاهاي معماري و شهري، مي­بايست عرصه­اي بي­بديل براي تماس بي­واسطه با دنياي طبيعي باشند، دنيايي كه در بستر طبيعت بكر زاده مي­شود و مجموعه­اي از عوامل و فرآيندهاي طبيعي را دربرمي­گيرد؛ اما متاسفانه دنياي كنوني، به علت دوري از اكوسيستم و فرآيندهاي طبيعي، پيامدهايي جز مشكلات متعدد زيست­محيطي، فضاي شهري بي­روح و حضور معماري­هايي كه با نيازهاي طبيعي انسان هيچ انطباقي ندارند را براي انسان­ها درپي داشته است. يكي از فضاهاي حائز اهميت معماري كه كيفيت فضايي آن در طي فرآيند معاصرسازي و صنعتي شدن دچار آسيب جدي گرديده است، مسكن مي­باشد. مسكن به عنوان يكي از پديده­هاي واقعي از نخستين مسايلي است كه بشر همواره با آن دست به گريبان بوده و در تلاش براي دگرگوني و يافتن پاسخي مناسب و معقول براي آن بوده است، چرا كه مسكن به عنوان يكي از نيازهاي اوليه هر انسان و در واقع يكي از نيازهاي اساسي وي پس از خوراك و پوشاك، مطرح مي­باشد؛ لذا توجه به مسكن نه فقط به عنوان يك سرپناه، بلكه به عنوان فضايي كه بتواند شرايط لازم را براي رشد فردي هر يك از افراد خانواده فراهم آورد و هم­چنين نيازهاي روحي و رواني آنان را مرتفع سازد حائز اهميت است. يكي از راهكارهاي ارتقاي كيفيت محيط­هاي مسكوني عصر حاضر بهره­گيري از معماري­هايي نويني چون اكولوژيك و بيوفيليك مي­باشد؛ اين معماري­ها به جهت پيوند و ارتباطي كه با طبيعت دارند، مي­توانند پاسخ­گوي نيازهاي روحي و رواني انسانِ معاصر باشند و تا اندازه­اي شرايط مطلوب و مناسب را براي زندگي متقاضيان مسكن فراهم سازند. روش مورد استفاده در اين پژوهش بر حسب هدف، روش تحقيق كاربردي و شيوه­ي مطالعه بر حسب روش و ماهيت، تحقيق توصيفي ـ تحليلي مي­باشد و گردآوري اطلاعات آن بر مبناي مطالعه منابع كتابخانه­اي و تحليل محتوايي آن­ها بوده است. نتايج حاصل از پژوهش حاكي از آن است كه با بومي­سازي اصول جهاني معماري اكولوژيك و بيوفيليك بر اساس مولفه­هاي كيفي مسكن در ايران و بكارگيري اين اصول بومي در روند طراحي و اجراي مجتمع­هاي مسكوني داخلي مي­توان وضعيت كيفي آن­ها را ارتقا بخشيد و شرايط مناسب و مطلوب­تري را براي ساكنين اين مجتمع­ها فراهم ساخت.

Avoiding nature and natural systems in the daily life of urban people is considered as one of the most important concerns of contemporary times. Architectural and urban spaces should be an area for direct contact with the natural world; a world that is born in the context of primitive nature and includes a set of natural factors and processes. Unfortunately, the contemporary world, due to the avoidance of ecosystems and natural processes, does not have any consequences for humans, except numerous environmental problems, impoverished urban spaces, and the presence of architectures that are not adapted to the natural needs of mankind. Housing is one of the most important architectural spaces that have suffered serious damage during the process of industrialization and modernization. Housing as one of the real phenomena, is one of the first issues that humankind has always been trying to transform and find a meaningful answer to it, because housing is considered as one of the basic needs of every human being, and indeed one of his basic needs after food and clothing. Therefore, attention to housing is important not only as a shelter, but also as an area that can provide the necessary conditions for individual development of each family member, as well as their mental and emotional needs. One of the solutions to improving the quality of residential environment of the present era is using new architectures such as ecologic and biophilic. These architectures can be responsive to the mental and emotional needs of contemporary humans due to their relationship with the nature and to some extent provide favorable conditions for the lives of applicants for housing. The method used in this study based on its purpose is applied research method, and based on its nature, is descriptive-analytic research and data collection is based on the study of library resources and their content analysis. The results of this research indicate that by localizing the principles and criteria of ecologic and biophilic architecture based on the quality indicators of housing in Iran and applying these native principles in the design and implementation of residential complexes, their qualitative status can be upgraded, and also provided more favorable conditions for the inhabitants of these complexes.