آيا ضحّاك شاهنامه را مي توان مادينه پنداشت؟

اگرچه ضحّاك در شاهنامه «نراژدها» خوانده مي شود، او را بنا بر گواهي هايي مي توان مؤنث پنداشت كه آن عبارت است از: 1- همان گـونه كه در كيش ماني، ديوِ بي شرمِ آز جنسيتِ زنانه دارد، ضحّاك نيز كه نماد آز در شاهنامه است، ممكن است مادينه باشد. در شاهنامه، ابليس در برابر خدماتش به ضحّاك، جايي از تن او را مي بوسد كه محارم اجازۀ بوسيدن دارند. اين نشاني است بر جنسيتِ غير متعارفِ ضحّاك؛ 2- ضحّاك شاهنامه و مُرديانگِ مادينۀ مانوي هر دو ابزارِ دستِ اهريمن هستند و مي خواهند جهان را از مردم تهي كنند. اين كارويژۀ همسان، جنسيتِ مادينۀ ضحّاك را تداعي مي كند؛ 3- ضحّاك پس از ساليان زندگي با ارنـواز و شهرناز، صاحب فرزند نمي شود كه اين نكته ناتواني او را در مردانگي مي رساند؛ 4- پژوهندگاني معتقدند واژۀ ارنـواز در يشت هاي اوستا كه واژه اي مؤنث است، صفت اژدهاكه بوده است كه از او جدا شده و در شكل زني به نام ارنواز در متن ها آشكار شده است؛ 5-پژوهنده اي ديگر اژي را با همتاي بودايي آن، ناگي، سنجيده است؛ موجودي كـه از دوشِ او مار روييده و مؤنث است؛ 6- اژي دهاكۀ اوستا از آب برآمده است و ازدهاك در بندهش در سپيدرودِ آذربايجان، مُرادِ خود را از اهريمن و ديوان مي جويد. او در شاهنامه نظم كيهاني را برمي آشوبد و طبقات اجتماعي را بر هم مي زند. همين ويژگي ها دربارۀ تيامتِ ميان رودي نيز ديده مي شود كه اين همانندي ها مي تواند ما را بر آن دارد، ضحّاك چون تيامت مادينه است؛ 7- در برخي متن هاي دورۀ اسلامي، رفتارِ ضحّاك، به كردار زنان تشبيه شده است.