بررسي رمان «بازي آخر بانو» بر اساس نظريۀ چندصدايي باختين

«بازي آخر بانو» رماني موفّق از بلقيس سليماني، نويسنده و منتقد ادبي معاصر ايراني است. اين رمان برندۀ جايزه ادبي مهرگان و بهترين رمان بخش ويژۀ جايزۀ ادبي اصفهان در سال ۱۳۸۵ شده است. وقايع رمان، در زمان رويدادهاي سياسي اجتماعي دهه ۱۳۶۰ ايران رخ مي دهد و موضوع اصلي و محوري آن، بازكاوي مسائل زنانه در بسترهاي كم رنگ اجتماع است. چندصدايي، اصطلاحي است كه باختين آن را با الهام از موسيقي و در تقابل با تك صدايي در رمان وضع كرد. فرضيۀ اين مقاله، اثبات چندصدا بودنِ اثر حاضر است. در اين راستا مؤلّفه هايي چون بينامتنيت، تعدّد روايت ها، چندزباني، تغيير ناگهاني زاويۀ ديد، جدل پنهان وغيره بر اين ادعا صحّه مي گذارند. رويكرد اصلي مقاله، بررسي چندصدايي از ديدگاه ميخاييل باختين است، هرچند براي تبيين بيشتر، گاه از توضيحات نظريه پردازان پساباختيني نيز استمداد خواهيم جست. روش پژوهش، توصيفي – تحليلي است. برآيند اين مقاله حاكي از آن است كه رمان چندصدا با ابزارهايي كه در اختيار خواننده قرار مي دهد، او را به دريافتي نو و تفسيري ديگر از متن رهنمون مي سازد كه به سادگي از روساخت رمان قابل درك نيست.