پيوندهاي معنايي آيۀ الست و اعيان ثابته در مثنوي مولانا

آيۀ 172 سورۀ اعراف را برخي عارفان مسلمان با اعيان ثابته، كه از اصطلاحات نظام فكري ابن‏عربي است، درپيوند يافته‏اند. اين پژوهش بر آن است تا پاسخي براي اين پرسش بجويد كه مولانا آن‏گاه كه در مثنوي به آيۀ الست استناد مي كند، چه پيوندهاي معنايي ميان اين آيه و اعيان ثابته رديابي و رصد كرده است؟ بنابراين ضمن تعريف اعيان ثابته و برخي موضوعات فرعي وابسته بدان، بيت هايي از مثنوي مولانا كه پيوندهاي معنايي آيه الست با اعيان ثابته را دربردارد، به شيوه تحليلي بررسي شده‏است. اين بررسي نشان مي‏دهد كه بخشي از كاربردهاي آيه الست در مثنوي مولانا، مفاهيم محوري مشترك ميان ميثاق الست و اعيان ثابته را دربردارد. در اين كاربردها به علم ازلي خداوند و ثبوت علمي موجودات اشاره شده‏ و شهود اعيان ثابته به انبيا و اوليا نسبت ‏داده‏ شده ‏است. نمونه‏هايي از طرح «هم‏زماني» الست و اعيان ثابته و همانندي موضوعات «سرّالقدر» و «سابقه ازلي» را هم در اين كاربردها مي‏توان ‏يافت.