معرّفي پاره‌اي از مختصّات واجي منحصربه‌فرد گويش رودباري (كرمان)

«رودباري» وابسته به گروه گويش هاي بَشْكَرْدي و از اعضاي كمتر شناخته شدۀ خانوادۀ زبان‌هاي ايراني جنوب غربي است كه گونه‌هاي آن با چند مختصّۀ واكه‌اي و همخوانيِ منحصربه‌فردِ واجْگاني در جنوب استان كرمان رواج دارند؛ مختصّاتي كه تاكنون مورد پژوهش دقيق زبان شناختي واقع نگرديده اند و مطالعۀ علميِ آنها برپايۀ اصول پذيرفتۀ زبان شناسي نوين ضرورتي بسيار بديهي دارد. گفتني است برخي از اين مختصّات، بازماندۀ مختصّات واجي فارسي ميانه و پاره اي ديگر نتيجۀ وقوع تحوّل در واجْگانِ فارسي ميانه به شيوه اي خاص در اين گويش اند. البتّه پژوهش حاضر مي كوشد بر پايۀ تحليل پيكرۀ زبانيِ حاصل از كار ميداني و ضبط گفتار آزاد گويشوران بي سواد و سالخوردۀ گونۀ رايج در شهرستان قلعه‌گنج، پنج مورد از آن مختصّات واجيِ بارز را از منظر زبان شناسي هَمْزماني بررسي و معرّفي نمايد. به بيان دقيق‌تر، اين پژوهش سعي دارد با به كارگيري آزمون «جفت هاي كَمينۀ مطلق» ارزش واجيِ پنج آواي خاصِ واجْگانِ اين گويش را بيازمايد كه عبارتند از: واكه هاي مركّب فُرودين [ɪə] و [ʊə]، همخوان روانِ تَكْ زنشيِ [ɾ]، و ‌همخوان‌هاي لبي شدۀ [g^w] و [x^w] در آغازۀ هجا. يافته هاي پژوهش نشان مي‌دهد تماميِ آواهاي مزبور در واجْگانِ گويش رودباري تمايزدهندۀ معنا و لذا داراي پايگاه و ارزشِ واجي اند، امّا ميزان تقابل واجي آنها يكسان نيست؛ يعني از حيث ميزان تقابل واجي، آنها در امتداد يك پيوستار عموديِ چهارجايگاهي قرار مي گيرند كه واكه هاي [ɪə] و [ʊə] مشتركاً در بالاترين جايگاه و همخوان هاي [ɾ]، [g^w] و [x^w] نيز به ترتيب در جايگاه هاي دوّم تا چهارم جاي مي گيرند.