كليدواژه :
عوامل مجال بخش , عوامل قوام‌بخش , دولت بين‌المللي , ناكاميابي دولت , غرب آسيا , سوريه
چكيده فارسي :
غرب آسيا، از همان آغاز شكل‌گيري نظام دولت در اين منطقه، همواره بحران‌آلودترين منطقه در ژئوپوليتيك جهاني بوده است. اين وضعيت به‌ويژه در هزاره جديد ميلادي در اثر دخالت‌هاي فرا منطقه‌اي، اشغالگري نامشروع، جنگ‌هاي داخلي و منطقه‌اي بيش‌ازپيش تشديد شده‌اند. در حال حاضر كشورهاي اين منطقه يا ميدان خشونت‌بارترين منازعات نظامي هستند يا به‌طور مستقيم و غير‌مستقيم در آن‌ها درگيرند. از طرفي كنشگران فرا منطقه‌اي نيز مجال مداخله در اين قبيل بحران‌ها را به دست آورده‌اند. از سوي ديگر، به نظر مي‌رسد شدت يابي بحران‌هاي غرب آسيا خصلت خودتداوم‌يابنده نيز يافته‌اند، به‌گونه‌اي كه تاكنون هيچ راه‌حل عملي اميدبخشي براي حل‌وفصل آن‌ها ارائه نشده است. بارزترين جلوه تجربيِ اين مدعا را مي‌توان آشكارا در بحران سوريه مشاهده كرد. تحليل‌گران، در علت‌يابي اين وضعيت، همواره بر يك يا چند عامل محدود تمركز مي‌كنند و در بسياري مواقع در دام تقليل‌گرايي مي‌افتند. در اين نوشتار تلاش مي‌شود با عنايت به اين سؤال اصلي كه «چرا بحران‌هاي غرب آسيا، با تأكيد بر بحران سوريه از 2010 به بعد ماندگارند؟» از طريق تلفيق سه سطح فرو ملي، ملي و بين‌المللي، مدل نظري جامعي درزمينه تبيين اين وضعيت ارائه شود و با بهره‌گيري از آن، راهكار عملي براي برون‌رفت از بحران‌هاي مذكور مطرح گردد. در همين راستا، با بهره‌گيري از روش تبييني تحليلي و توسل به داده‌هاي تاريخي و شواهد تجربي روز، استدلال شده است كه «پايداري تعامل عوامل قوام‌بخش و مجال بخش در غرب آسيا با تأكيد بر موضوع بحران دولت بين‌المللي سوريه پس از 2010، زمينه را براي ماندگاري بحران‌ها در اين منطقه و كشور فراهم نموده است». در نتيجه‌گيري، چنين استدلال شده است كه بحران‌هاي ژئوپوليتيك در غرب آسيا نه‌تنها ماندگاري داشته‌اند بلكه به علت انباشتگي چالش‌هاي فرارويشان، تسريِ فرا منطقه‌اي آن‌ها نيز دور از انتظار نيست. راه‌حل عملي براي مقابله با چنين وضعيتي همانا عادي‌سازي نظام دولت بر پايه زدودنِ چالش‌هاي مجال بخش و قوام‌بخش خواهد بود كه طبعاً وجود دولت‌هاي كارآمد، مديريت منازعات منطقه‌اي و فقدان مداخله قدرت‌هاي بزرگ را ضروري خواهد ساخت.
چكيده لاتين :
West Asia has been the most crisis-torn region in global geopolitics since it has gone through a nation-state system following the collapse of Ottoman Empire, in which we have consistently witnessed most violent and unprecedented conflicts, either civil or regionalized as well as internationalized. In the meanwhile, the regional crises have increasingly been intensified in the turn of 3rd Millennium as a result of the expansive trans-regional interventions, internationally illegitimate occupation, increasingly regionalized civil wars; either directly or indirectly, regional states in West Asia as well as trans-regional actors, either great powers or international, security organizations, have been involved in the most violent and fatal military conflicts, to the extent which these intensified geopolitical crises seem to take a self-sustaining and self-reinforcing character, exemplified by Syrian crisis since 2010. In this framework, as an innovative endeavor, the paper seeks to explain the persistence of regional geopolitical crises, not least Syrian crisis in the West Asia, by drawing on explanatory- analytical method, using the day empirical evidence as well as historical data in order to provide a comprehensive multi-variable explanation and avoid reductionism inherent in current international analyses. In doing so, having presented a three-level analysis, it can be argued that an interacting synergizing set of some constituting and permitting factors has brought about the persistence of geopolitical crises in West Asia, especially Syrian crisis. On this basis, having combined sub-national, national, and international factors into a comprehensive theoretical model which can be applied to study on Syrian crisis, the paper finds that Geopolitical Crises in West Asia turn out to persist, and due to their increasingly accumulated challenges, spill over trans-regionally as well. A practical solution to deal with such undesirable situation is to normalize the state system based on removing the permitting and constituting obstacles, which can be involved some measures as effective sustainable states, regional conflict management, and lack of the expansive trans-regional interventionism.
