نسبت رؤيت‌پذيري با قدرت در انديشۀ فوكو

«رؤيت‌پذيري» به عنوان يكي از مؤلفه هاي اصلي تحليل هاي فوكو جايگاه ويژه اي در انديشۀ وي دارد. تأكيد او بر رؤيت‌پذيري به عنوان يكي از عوامل اصلي در شكل‌گيري علوم، و همچنين يكي از تكنولوژي هاي قدرت، نشان دهندۀ اين اهميت است. استناد بر توصيفات تجسمي در تحليل‌هاي فوكو سبب شده است كه بسياري از مفسران وي را فيلسوفي ديداري بدانند، ولي از ديگر سو، افشاگري او درباره جايگاه نگاه در اعمال قدرت، برخي ديگر را بر آن داشته است كه وي را مخالف بينايي‌محوري بينگارند و استدلال كنند كه فوكو از نگاه عليه نگاه استفاده كرده است. اين مقاله، ضمن معرفي جايگاه نگاه و رؤيت‌پذيري در آثار فوكو، سعي دارد تصوير دقيقي از نسبت رؤيت‌پذيريبا قدرت در انديشۀ وي ارائه دهد. بدين منظور، علاوه بر توصيف مفاهيم رويت‌پذيري و قدرت نزد فوكو، به تحليل مقولات مرتبط با اين مفاهيم در آثار ديرينه‌شناسانه و تبارشناسانۀ وي مي پردازيم. ما نشان خواهيم داد كه قدرت، از يك سو، پديدآورندۀ رؤيت‌پذيري هاست و از ديگر سو، رؤيت‌پذيري ها هستند كه به نوبۀ خود امكان شناخت قدرت، اعمال آن و حتي مداخله در آن را فراهم مي‌آورند. قدرت، چه در جوامع سلطنتي و چه در جوامع مدرن از رؤيت‌پذيري بهره برده است؛ گاهي با نمايش شكوه خود، گاهي با پنهان شدن و گاهي با نظارت. فوكو با تأكيد بر رؤيت‌پذيري هاي ادوار مختلف و نسبت آن ها با قدرت، قصد دارد نشان دهد كه همۀ راه هاي رؤيت‌پذيري در آن واحد ممكن نيست و در آنچه مي‌توانيم ببينيم محدوديت هايي وجود دارد.