تحليلي بر عملكرد طرح هاي جامع ملي مقابله با بيابان‌زايي در ايران با استفاده از مدل Morris

بيابان زايي به معني تخريب سرزمين در مناطق خشك، نيمه خشك و نيمه مرطوب است كه در نتيجۀ عوامل مختلفي هم‌چون تغييرات اقليمي و فعاليت هاي انساني ايجاد مي شود. در اين تحقيق عملكرد طرح هاي جامع مقابله با بيابان زايي شامل مديريت جنگل‌هاي دست كاشت، نهال‌كاري، مديريت رواناب، مراقبت و آبياري، حفاظت و قرق و توليد نهال گلداني در 21 استان كشور در سطح ملي با استفاده از مدل موريس مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. مدل موريس جديدترين الگوي رسمي براي درجه‌بندي نواحي از لحاظ توسعه يافتگي (كالبدي و انساني) در سطح جهاني بوده و براي برنامه ريزي با مقياس‌هاي مختلف و متنوع قابل اجرا است. نتايج نشان داد كه استان‌هاي خراسان رضوي، اصفهان، خراسان جنوبي، كرمان، سيستان و بلوچستان، سمنان و خوزستان به ترتيب با ضريب توسعه‌يافتگي نهايي (DI) 41/05، 40/70، 38/60، 37/28، 36/72، 32/90و 30/42 در وضعيت خوب ، استان‌هاي مركزي و يزد به ترتيب با ضريب توسعه‌يافتگي نهايي (DI)، 28/36 و 23/48 در وضعيت متوسط، استان‌هاي تهران، هرمزگان، بوشهر، فارس، خراسان شمالي، ايلام، قم، قزوين، آذربايجان غربي، البرز، گلستان و همدان به‌ترتيب با ضريب توسعه‌يافتگي نهايي (DI) 12/61، 10/79، 9/88، 8/96، 8/71، 5/23، 4/24، 2/50، 0/92 و 0/68 نيز عملكرد ضعيفي از نظر اجراي طرح‌هاي بيابان‌زايي داشتند. در پايان نتايج حاصل از تحقيق در قالب يك جدول تهيه گرديد و نقشه ضريب توسعه يافتگي استان‌هاي مورد ارزيابي در اين مقاله با استفاده از عملكرد هر استان از طرح‌هاي مذكور در مقابله با پديده بيابان‌زايي در محيط Arc GIS تهيه گرديد. نتايج اين مطالعه مي‌تواند در تصميم‌گيري‌هاي مرتبط در عملكرد استان‌هاي كشور در مقابله با پديده‌هاي بيابان‌زايي مورد استفاده قرار گيرد. با استفاده از اجراي بيش‌تر طرح‌هاي جامع مقابله با بيابان‌زايي از قبيل نهال‌كاري، مديريت جنگل‌هاي دست كاشت و حفاظت و قرق مي‌توان پديده بيابان‌زايي را در كشور كاهش داد.