بررسي تاثير كمي سدهاي اصلاحي بر زمان تمركز حوضه (مطالعه موردي: شهرستان هاي اقليد، مرودشت و ممسني، استان فارس)

ﺳﺪﻫﺎي اﺻﻼﺣﯽ ﺳﺎزه ﻫﺎي ﮐﻮﭼﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﯾﺎن آب و ﮐﺎﻫﺶ ﺷﯿﺐ آﺑﺮاﻫﻪ ، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ5 و ﺗﻐﯿﯿﺮ اﺑﻌﺎد ﻫﯿﺪروﮔﺮاف ﺳﯿﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد. ﺣﺪود 70% از اﻗﺪاﻣﺎت اﺻﻼح آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎ در اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس را اﺣﺪاث ﺳﺪﻫﺎي اﺻﻼﺣﯽ در ﻗﺎﻟﺐ ﭘﺮوژه ﻫﺎي آﺑﺨﯿﺰداري ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻣﺘﻔﺎوت اﯾﻦ ﻃﺮح ﻫﺎ ﺑﺮ روي ﮐﺎﻫﺶ دﺑﯽ، اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻤﯽ اﯾﻦ ﭘﺮوژه ﻫﺎ در اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎي اﻗﻠﯿﺪ، ﻣﺮودﺷﺖ و ﻣﻤﺴﻨﯽ اﺳﺘﺎن ﻓﺎرس اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﯾﺪ. در اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﺟﺮاي ﺑﯿﺶ از 1000 ﺳﺪ اﺻﻼﺣﯽ از ﻧﻮع ﺧﺸﮑﻪ ﭼﯿﻦ، ﺗﻮرﯾﺴﻨﮕﯽ، ﭼﭙﺮي و ﺳﻨﮕﯽ ﻣﻼﺗﯽ اﺟﺮا ﺷﺪه در ﺣﻮزه ﻫﺎي آﺑﺨﯿﺰ ﻃﻮﯾﻠﻪ ﺑﻨﺪ (ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﻗﻠﯿﺪ)، ﺗﻨﮓ ﺷﻮل (ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﺮودﺷﺖ) و ﺟﻮﻧﮕﺎن (ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﻤﺴﻨﯽ)، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش اﻧﺪازه ﮔﯿﺮي ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﻓﺮﻣﻮل ﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻣﺘﺪاول ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﺣﺪاث ﺳﺪﻫﺎي اﺻﻼﺣﯽ ﺑﺮ اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮐﻤﯽ آن ﻫﺎ در ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ در ﺣﻮﺿﻪ ﻫﺎي ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن اﻗﻠﯿﺪ در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دو ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﺮودﺷﺖ و ﻣﻤﺴﻨﯽ ﺑﯿﺶ ﺗﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻟﺬا ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﺳﺪﻫﺎي اﺻﻼﺣﯽ در اﻓﺰاﯾﺶ زﻣﺎن ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺣﻮﺿﻪ در ﭘﺮوژه ﻫﺎي آﺑﺨﯿﺰداري، ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮآورد ﺻﺤﯿﺢ دﺑﯽ و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐ آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ آﺑﺨﯿﺰ ﺑﺎﻻدﺳﺖ، ﺷﯿﺐ و رﺗﺒﻪ آﺑﺮاﻫﻪ، ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺑﻌﺎد، رﻋﺎﯾﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﯿﻦ ﺳﺪﻫﺎ و ﺗﻌﻤﯿﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﭘﺲ از اﺣﺪاث ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻣﯿﺪاﻧﯽ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﺪف از اﺣﺪاث اﯾﻦ ﺳﺎزه ﻫﺎ، ﮐﺎﻫﺶ دﺑﯽ ﭘﯿﮏ ﺳﯿﻞ ﺑﺎﺷﺪ، ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﺎزه ﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ در آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎي ﺑﺤﺮاﻧﯽ اﺣﺪاث ﺷﻮد. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﯽ اﺣﺪاث اﯾﻦ ﺳﺎزه ﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺘﺺ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ و آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎي ﺑﺎ رﺗﺒﻪ 1 و 2 ﻧﮕﺮدد و اﺣﺪاث آن ﻫﺎ در آﺑﺮاﻫﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﯽ ﺑﺎ رﺗﺒﻪ ﻫﺎي بالاتر تا خروجي حوضه نيز ادامه پيدا كند.