بررسي عوامل مؤثر بر تغييرپذيري داده‌هاي كرت‌هاي فرسايش و امكان سنجي تعميم به سطح دامنه

عوامل اصلي تغييرپذيري داده هاي فرسايش خاك را مي توان به دو دسته عوامل فيزيكي و مديريتي دسته‌بندي نمود. عمده عوامل فيزيكي شامل هندسه سطح (طول دامنه، شكل دامنه، ميزان شيب و فاصله از زهكش)، ويژگي هاي سطح (مشخصات خاك، زبري و پوشش سطح و ...)، عوامل محيطي (شرايط اقليمي، عمق سطح ‌ايستابي، رطوبت خاك و رژيم بارش) و عوامل مديريتي (مديريت پوشش و كاربري) هستند. برخي تفاوت هاي ماهوي فرآيندهاي منجر به فرسايش در سطح كرت نسبت به سطح دامنه ناشي از ابعاد محدود كرت و نوع مديريت بهره برداري از آن، تعميم پذيري نتايج حاصل از داده هاي كرت به دامنه را با ترديد مواجه مي نمايد. با ‌اين حال‌اندازه‌گيري‌هاي فرسايش در سطح كرت به دليل سهولت و امكان پايش فرسايش در بلندمدت و نيز امكان رونديابي پوياي فرسايش و توسعه مدل‌هاي فرسايش، حائز اهميت بسياري است. بعلاوه، طيف گسترده‌اي از مدل‌هاي شبيه‌سازي فرسايش اعم از تجربي و فرآيندي بر مبناي داده هاي كرتي و آزمايشگاهي توسعه يافته‌اند. لذا روش‌شناسي و چالش‌هاي برآوردهاي فرسايش دامنه به كمك داده هاي كرت‌هاي فرسايش، در‌اين مقاله مورد كنكاش قرار گفته است. بررسي منابع و سوابق پژوهشي در جهان نشان دهنده آن است كه ‌اين تلاش ها در سه دسته كلي فنون پارامتري تحليل چندمتغيره، فنون تعميم مقياسي يا بزرگ مقياس نمائي و مدل‌سازي چندمقياسي قابل تقسيم بندي است. دسته اخير (مدل‌سازي چندمقياسي)، نسبتاً جوان و در حال توسعه است. لذا از تنوع كمتري نسبت به روش‌هاي آماري و فنون بزرگ مقياس‌نمائي برخوردار است. هم‌چنين استفاده از روش‌هاي تشخيص الگو بر مبناي فنون داده‌كاوي نظير تحليل هاي غيرخطي ناپارامتري و روش‌هاي هوشمند، براي يافتن الگوي بهينه جهت تعميم داده‌هاي نقطه‌اي فرسايش به سطوح دامنه و مقياس‌هاي بزرگ تر، گزينه هائي است كه كمتر مورد توجه و ارزيابي قرار گرفته‌اند.