مطالعه زمين ـ باستان‌شناسي محوطۀ ميرك (سمنان، ايران) با استفاده از آناليزهاي رسوب‌شناسي و فيزيكو ـ شيميايي

محوطۀ پارينه‌سنگي ميرَك (سمنان، ايران) در يك دشت سيلابي خشك در حدود شمالي دشت كوير قرار دارد. نهشتههاي خاكي ـ رسوبي ميرك در محدودۀ زماني بين پليئستوسن پاياني تا هولوسن شكل گرفته است. گاه‌نگاري اين مطالعه به روش سن‌يابي لومينسانس برانگيخته نوري (OSL)انجام شد كه براي قديميترين لايه هاي آزمايش‌شده~50±3. هزار سال پيش را برآورد مي‌كند. در ميرك، از لحاظ چينه نگاري، دو لايۀ رسوبي مشخص قابل شناسايي است. لايۀ يك دربردارندۀ رسوبات كوهپايه اي سيلابي و لايۀ دو دربردارنده رسوبات بادي كربناته است. بخش بالايي اين لايه از خاكهاي ريزدانه نارس خشكيده و ترك‌خورده در محيطي گرمتر و خشكتر شكل گرفته است. لايه هاي دربرگيرندۀ بقاياي پارينه سنگي ميرَك در مرزهاي مشخصي پيدا شده و احتمال ميرود برخي از آن‌ها از انباشت متعدد استقرارهاي انساني تشكيل شده باشند. حوالي ~1.2±0.2 هزار سال پيش، وقفه‌اي به طول مدت سه‌هزار سال ستون رسوبي ميرك را قطع كرده كه روي آن را حدود 2 متر انباشت بادي پوشانده است. اين ناپيوستگي در نتايج آزمايشگاهي به‌خوبي قابل شناسايي است. با وجود اختلاف در رژيمهاي رسوبگذاري، داده هاي آزمايشهاي XRD، اسپكتروسكوپي مادون قرمز، ميكروسكوپ الكتروني، و ميكروسكوپ نوري اختلاف كانيشناسي خفيفي را در كل ركورد رسوبي نشان ميدهد. نتايج اين پژوهش حاكي از يك منشأ زمينشناسي محلي براي رسوبات انباشته‌شده در محوطۀ ميرك است. پس از رسوبگذاري، نهشته هاي رودخانه اي و بادي، هر دو، در معرض درجات مختلفي از خاك‌زايي (پدوژنز) قرار گرفته‌اند و در نتيجه حاوي نشانه هاي خاك‌زايي مشخصه خاكهاي نوع Entisol و Aridisol آهكي و ژيپسي هستند. مقادير متغير آهن و شرايط اكسيدكنندۀ متفاوت بين دو لايه را ميتوان به سطوح بالاتر آب زيرزميني و محيط كاهندۀ آهن، به‌ويژه در واحدهاي رسوبي نهشته‌شده پيش از ~28±2 هزار سال پيش، نسبت داد. به نظر مي‌رسد وضعيت در نهشته هاي هولوسن برعكس بوده است.