الگويي راهبردي از محله پايدار شهر اسلامي – ايراني (محله بنياد شهر قم )

در شهرهاي اسلامي فضاي اجتماعي – كالبدي بر اساس قوانين و احكام اسلامي شكل‌گرفته و ساحت عيني و رفتاري آن معرف ميزان اسلامي بودن آنهاست. با ورود اسلام به ايران و تغيير فضاي فكري و رفتاري شهرها به نفع دين اسلام فضاي كالبدي شهرها، به‌صورت تدريجي متحول شده و متناسب با اصول و فروع دين اسلام تغيير كردند. با ورود مهاجرين به مدينه و تقسيم زمين به‌وسيله پيامبر (ص) بين قبايل در مدينه محله‌هايي شكل گرفتند و با ورود سپاهيان اسلام در شهرهاي ايران و فروريختن نظام طبقاتي و ديوارشارستان نيز محله‌هايي بر مبناي قوم و قبيله و مذهب در اطراف شهرهاي ايران به وجود آمدند كه طي قرن‌ها روبه تكامل نهاده و در عصر صفوي به اوج رسيدند؛ و تا دوران قاجار از پويايي و رونق برخوردار بودند؛ تا اينكه دريك صدسال اخير محلات سنتي شهرهاي اسلامي-ايراني با تغييرات اساسي روبرو شده و در حال از دست دادن هويت، مفهوم و يا از بين رفتن كامل، و در وضعيت بهتر با جايگزيني واحدهاي همسايگي در بافت‌هاي جديد و آپارتماني هستند. با شناخت مجدد اصول حاكم بر محله‌هاي سنتي مي‌توان بر بسياري از مشكلات اجتماعي و فضايي شهرها همچون، كاهش تعاملات اجتماعي و روابط همسايگي ، كاهش احساس تعلق، آشفتگي و بي مرزي در نظم فضايي شهرها، به علت نبود سلسله‌مراتب و مركزيت فرهنگي در بافت‌هاي جديد غلبه كرد. اين پژوهش با روش پيمايشي و توصيفي – تحليلي و با انتخاب يكي از محله‌هاي قم ‌به بررسي پايداري آن و رسيدن به الگويي نظري و عيني از محله ، در اين زمينه گرديده است.