كليدواژه :
اتحاديه اروپا , منطقه منا , سياست , ژئوپليتيك , ژئواكونوميك , و ژئوكالچر
چكيده فارسي :
تحولات سال‌هاي اخير، منطقة خاورميانه و شما آفريقا را در نقطة عطف ژئوپليتيكي خود قرار داده و بيش از هر زمان ديگري اتحادية اروپا را به چالش كشيده است؛ تا حدي كه امروزه بخش مهمي از تهديداتي كه اين اتحاديه فراروي خود مي‌بيند از همسايگي جنوبي آن يعني منطقة خاورميانه و شمال آفريقا نشئت مي‌گيرند. نگرش اتحادية اروپا به اين منطقه از زمان پايان جنگ سرد تا به امروز همواره درحال تغيير و تكامل بوده و به‌نوبة خود به‌واسطة برداشت‌هاي متفاوت از خود، روابط بين منطقه‌اي و عرصه فرامنطقه‌اي، به سياست‌هاي متفاوت و گاه متضاد انجاميده است. اين مقاله با استفاده از يك الگوي نظري گلچيني به دنبال تحليل سياست هاي مناطق در قبال هم در دوره‌هاي مختلف به طور عام، و رويكرد اتحاديه اروپا در قبال منطقه خاورميانه و شما آفريقا به شكل خاص است و نشان مي‌دهد كه چگونه اهميت ژئوپليتيك در عرصه منطقه‌اي و جهاني بازاحيا شده است. مقاله به دنبال پاسخ به اين سوال است كه سياست اتحاديه اروپا در قبال اين منطقه از دهه 1990 تا به امروز چه تغييراتي به خود ديده است و دلايل چنين تغييراتي چيست؟ براي پاسخ به اين پرسش، مقاله با استفاده از روش تفسيري و تبييني و با بهره‌مندي از منابع كتابخانه‌اي، در ابتدا چارچوب نظريِ طراحي‌شده براي سياست مناطق در قبال يكديگر را شرح مي‌دهد؛ سپس، منافع و چالش هاي كنوني اتحاديه اروپا در اين منطقه را بررسي مي‌كند؛ و در ادامه در پرتوي چارچوب نظريِ ارائه شده در اين نوشتار، يك تحليل سه‌سطحيِ درباره بازگشت اتحاديه اروپا به ژئوپليتيك در قبال اين منطقه را ارائه مي‌نمايد؛ در ادامه نيز تلاش مي‌شود انعكاس «بازگشت به ژئوپليتيكِ» اتحاديه اروپا در سياست‌هاي آن در قبال منطقه مورد بررسي قرار گيرد. در پايان نيز، ضمن ارايه جمعبندي و ذكر دستاوردهاي پژوهشي احتماليِ اين مقاله، الزاماتي كه آنها مي‌توانند براي سياستگذاري خارجي جمهوري اسلامي ايران، بويژه در قبال اتحاديه اروپايي داشته باشند، خاطرنشان مي‌گردد.
چكيده لاتين :
Today, an important part of the threats facing the EU comes from its southern
neighborhood namely the MENA region. Along with this trend, the EU's approach to the
MENA region has been constantly evolving since the end of the Cold War. In this
framework, aiming to analyze regions’ policies towards each other during different periods
generally, and EU's approach towards MENA in particular, by using an eclectic theoretical
model in order to illustrate the relevance, and even growing prominence of geopolitics in
21rst century’s global and regional politics, this article asks “how and why has the EU's
policy towards the MENA changed since the 1990s?” To answer this question, by using the
proposed theoretical model, the current EU interests and challenges in the MENA are
discussed; then, drawing on a historical analysis, it is showed how have intra-regional
dynamisms of the EU, interregional dynamisms between the EU and the MENA, and transregional
developments prevalent on their relations evolved during three recent decades; and
the reflection of the EU's "return to geopolitics" in its policies towards MENA are
documentarily examined. In other words, the article exemplifies how the EU has changed
its policy towards the MENA, from Geo-culture-based to Geo-economics-based, and at last,
to Geopolitics-based. Finally, while summarizing the possible research achievements, its
implications for the foreign policy of the Islamic Republic of Iran, especially in its relations
with the EU, are pointed out. Given that we, on the one hand, have developed a causal
model for analyzing regions’ policy towards each other, and on the other hand, have
analyzed the EU’s policy documents, drawn on both explanatory and descriptive methods
simultaneously.
