پديد آورندگان :
پورهاشمي، سيما دانشگاه حكيم سبزواري - دانشكده جغرافيا - گروه ژئومورفولوژي، سبزوار، ايران , اميراحمدي، ابوالقاسم دانشگاه حكيم سبزواري - دانشكده جغرافيا - گروه ژئومورفولوژي، سبزوار، ايران , زنگنه اسدي، محمدعلي دانشگاه حكيم سبزواري - دانشكده جغرافيا - گروه ژئومورفولوژي، سبزوار، ايران , صالحي، مهدي دانشگاه نيشابور - دانشكده علوم پايه - گروه آمار، نيشابور، ايران
كليدواژه :
خراسان رضوي , پوشش گياهي , مناطق خشك , كانونهاي گرد و غبار
چكيده فارسي :
اهداف و زمينه‌ها: يكي از پديدههاي مناطق خشك و نيمه خشك، پديده توفان گردوغبار است. گردوغبار جزئي از مسائل و مشكلات زيست محيطي است كه بر روي كيفيت و آلودگي هوا، سلامت بشر، حاصلخيزي خاك، قدرت ديد، اقتصاد و بسياري از جنبههاي اجتماعي و زيست محيطي جامعه تأثيرگذار است. تحقيق حاضر به شناسايي و تعيين خصوصيات كانونهاي گردوغبار در استان خراسان رضوي در بازه زماني (2005-2016) پرداخته است.
روش‌شناسي: اين تحقيق 65 كانون گردوغبار در منطقه مورد مطالعه با استفاده از تصاوير MODIS شناسايي گرديد. سپس به بررسي خصوصيات اين كانونها از لحاظ خاك، شيب، ارتفاع، شاخص پوشش گياهي (NDVI)، ليتولوژي وكاربري اراضي پرداخته شد.
يافته‌ها: خصوصيات كانونهاي گردوغبار نشان داد كه در لايه كاربري اراضي، 63 درصد كانونها به ترتيب در سطوح مربوط به مراتع ضعيف (23 كانون) و اراضي ديم (18 كانون) قرار دارد. در لايه شيب 43.07 درصدكانونها در طبقه 0-2 درصد قرار گرفته و در لايه خاك شناسي 49.2 درصد كانونها در طبقه مربوط به خاك اريديسول است كه 39.2 درصد مساحت منطقه را شامل ميشود. در لايه NDVI، 98.4 درصد كانونها كه حدود 99 درصد مساحت منطقه را شامل ميشود، مربوط به قسمت بدون پوشش گياهي است و در لايه مربوط به نقاط ارتفاعي، 90 درصدكانونها (60 كانون) در طبقه ارتفاعي 0-1500 واقع شده‌است. در رابطه با ليتولوژي منطقه نيز واحدهاي رسوبي ناپيوسته با مساحت 56/49، حدود 15/66 درصدكانونها را در برگرفته‌اند.
نتيجه گيري: نتايج حاكي از آن است كه بيشتر كانونهاي گردوغبار در كاربري هاي مراتع ضعيف و اراضي ديم با خاك و ليتولوژي حساس به فرسايش كه داراي پوشش گياهي ضعيف است قرار دارد.
چكيده لاتين :
Aims & Backgrounds One of the phenomena in arid and semi-arid regions is dust storm. Dust is one
of the environmental issues that affects the quality and pollution of the air, human health, soil fertility,
visibility, economy, and many social and environmental aspects of the community. The present research
was carried out to identify and characterize the dust source in Khorasan Razavi province during 2005-
2016.
Methodology In this study, 65 dust sources in the study area were identified, using MODIS images. Then,
the characteristics of these points were studied in terms of soil, slope, elevation, normalized difference
vegetation index (NDVI), lithology, and land use.
Findings In the land use area, 63% of the points were located at the levels related to the poor pastures
(23 points) and dry land (18 points). In the slope layer, 43.07% of the points were located on the 0-2%
floor and in the soil layer, 49.2% of the points were on the floor of the Eridisol, which included 39.2%
of the area of the area. In the NDVI layer, 98.4% of points that covered about 99% of the area of the area
was related to the non-vegetation section, and in the layer related to the elevation points, 90% of the
points (60 points) were located in the altitudinal area of 0-1500. In relation to the lithology of the region,
discontinuous sedimentary units with an area of 49.56 had covered about 66.15% of the points.
Conclusion Most of the dust source areas are located in weak pasture and dry land with erosive soil and
lithology that has poor vegetation cover.
