بررسي مقاومت به بيماري بلايت فوزاريومي سنبله در ژنوتيپ‌هاي گندم اميدبخش سال 1392 اقليم گرم و خشك جنوب كشور در شرايط مزرعه و گلخانه

Resistance to Fusarium head blight (FHB) among the 2013 elite wheat genotypes of the south warm and dry zone in Iran under field and greenhouse conditions

بيماري بلايت فوزاريومي سنبله ناشي از گونه­ هاي مختلف قارچ Fusarium به­ويژه Fusarium graminearum، يكي از مهم­ترين بيماري­هاي گندم در اقليم گرم و مرطوب كشور است. اين بيماري از اقليم گرم و خشك جنوب كشور نيز گزارش شده و در چند مورد آسيب و زيان آن به گندم قابل توجه بوده است. در اين بررسي، 32 نژادگان (ژنوتيپ) گندم مربوط به آزمايش مقايسه عملكرد اميدبخش اقليم گرم و خشك جنوب در سال 1392 (ERWYT-S-1392) با هدف شناسايي ژنوتيپ­ هاي مقاوم به بيماري، طي دو سال زراعي 93-1392 و 94-1393 در شرايط مزرعه در دو منطقۀ گرگان و مغان و نيز در شرايط گلخانه نسبت به بيماري آزمايش شدند. تجزيۀ مركب داده­ هاي مربوط به ميزان وقوع، شدت و شاخص بيماري و ميزان آلودگي دانه در شرايط مزرعه نشان داد، براي هر چهار صفت يادشده، تفاوت معني ­داري بين اين ژنوتيپ­ ها وجود دارد. همچنين، تجزيۀ سادۀ داده­ هاي مربوط به پيشرفت بيماري در سنبله (شدت بيماري) در گلخانه نشان داد، تفاوت معني ­داري بين ژنوتيپ­ ها وجود دارد. نتايج اين تحقيق نشان داد، از بين 32 ژنوتيپ مورد آزمايش، دو رگۀ (لاين) آزمايشي S-92-6 و S-92-7 به علت پايين بودن همۀ متغيرهاي مرتبط با مقاومت به بيماري در شرايط مزرعه و گلخانه و احتمال وجود سه نوع مقاومت I، II و IV در آن‌ها مي­توانند براي جايگزيني رقم‌هاي قديمي­تر در اقليم گرم و خشك در نظر گرفته شوند. در اولويت بعد، سه لاين S-92-2، S-92-3و S-92-4 قرار داشتند كه از بيشتر جنبه‌ها مقاومت مطلوبي در برابر بيماري داشتند.

Fusarium head blight (FHB), caused mainly by Fusarium graminearum, is one of the most important diseases of wheat in the North warm and humid zone of Iran. The disease has also been reported from the South warm and dry zone of Iran, and in some cases there has been considerable damage from the disease in this zone. For the purpose of identifying FHB-resistant wheat genotypes, the reactions of 32 genotypes of the Elite Regional Wheat Yield Trial of the South warm and dry zone in 1392 (ERWYT-S-1392) to FHB were determined under field conditions in two locations (Gorgan and Moghan) for two successive growing years (2013-14 and 2014-15). The genotypes were also tested for FHB resistance under greenhouse conditions. Results of combined analysis of variance for several datasets including disease incidence, severity, index and Fusarium-damaged kernels (FDK) from field experiments showed significant differences among the genotypes for all traits. Significant differences were also observed among the genotypes tested under greenhouse conditions. Among the 32 genotypes examined, S-92-6 and S-92-7 were the most resistant genotypes to FHB under field and greenhouse conditions. They seemed to have three types of resistance including type I, type II and type IV. These genotypes may be recommended as candidates to replace the older cultivars in the South wam and dry zone in the term of resistance to FHB. In the second priority, three genotypes of S-92-2, S-92-3 and S-92-4 with an optimal level of resistance to FHB may also be recommended.