ارزيابي روش حداكثر احتمال در فرآيند تشخيص تغيير كاربري اراضي به كمك شاخص NDVI (مطالعه موردي حوزه آبخيز همدان- بهار)

تشخيص به‌موقع و دقيق تغيير ويژگي‌هاي سطح زمين به‌منظور درك روابط و تعاملات بين انسان و پديده‌هاي طبيعي و ارتقا تصميم‌گيري بهتر بسيار مهم است. داده‌هاي سنجش از دور منابع مهمي هستند كه در دهه‌هاي اخير براي تشخيص تغيير كاربري اراضي مورداستفاده قرارگرفته است. در اين پژوهش جهت تهيه نقشه كاربري اراضي حوزه آبخيز همدان- بهار از داده‌هاي رقومي سنجنده­هاي (1992) TM ، (2000)ETM و (2013) OLI مربوط به لندست­هاي 5، 7 و 8 استفاده شد. به كمك نمونه‌هاي برداشت‌شده واقعيت زميني، براي طبقه‌بندي تصاوير، روش طبقه‌بندي نظارت‌شده حداكثر احتمال مورداستفاده قرار گرفت. با توجه به طبقه‌بندي ميزان مقبوليت ضريب كاپا توسط لانديس و كوچ، مقبوليت ضريب كاپا براي سال‌هاي 1985(11 /93%)،2000 (01 /90%) و 2013 (06 /85%) عالي ارزيابي شد. همچنين با مقايسه نقشه‌هاي NDVI با نقشه‌هاي طبقه‌بندي شده حداكثر احتمال مشخص شد كه طبقه كاربري كشاورزي آبي با نقشه‌هاي NDVI توليد شده مطابقت دارد٬ و گوياي دقت روش حداكثر احتمال در طبقه‌بندي تصاوير مي‌باشد. نتايج نشان داد بطور كلي بين سال‌هاي 1992 تا 2013 اراضي مسكوني و كشاورزي آبي به ميزان 93 /139% و 29 /12 % افزايش و اراضي كشاورزي ديم و مراتع به ميزان 33 /0 % و12 /17 % كاهش‌يافته است. همچنين نتايج حاصل از نقشه‌هاي تبديل كاربري غير مسكوني به مسكوني نشان داد در طي سال‌هاي 1992 تا 2000 ٬ 2000 تا 2013 و 1992 تا 2013 از بين كاربري كشاورزي و مرتع، كاربري كشاورزي به ترتيب با مساحت برابر 6 /44 كيلومترمربع٬ 35/ 73 و84/ 94 بيشترين مساحت تبديل يافته از كاربري غيرمسكوني به مسكوني را به خود اختصاص داده است. همچنين، جهت بررسي روند تغيير كاربري‌ها با توجه به وضعيت گذشته با استفاده از مدل اتوماي سلولي، نقشه كاربري اراضي براي سال 2030 پيش‌بيني شد، سپس نمودار تغييرات كاربري اراضي دوره 1990 تا 2030 ترسيم شد. نتايج بيانگر روند رو رو به رشد سطوح انسان‌ساخت و اراضي كشاورزي آبي منطقه براي دوره آتي است. در اين بازه زمين‌هاي تحت كشت ديم و پوشش مرتعي روند رو به كاهش خواهند داشت.