واكاوي زمينه ها و ابعاد سياست خارجي نوين عربستان در خاورميانه

چكيده تحولات خاورميانه كه در سال 2011 و از قيام مردمي كشور تونس آغاز و به ساير كشورهاي منطقه تسري پيدا كرد باعث بروز تحولات شگرفي در ساختارهاي سياسياجتماعي برخي از كشورهاي خاورميانه گرديد. در اين ميان، كشور عربستان سعودي كه داراي نظام سنتي سلطنتي است خود را در معرض جدي آسيب اين موج تحول خواهي در دو حوزه داخلي و خارجي ديد. عربستان سعودي با توجه به رسالتي كه براي خود به عنوان رهبر جهان اسلام تعريف كرده و همچنين براي تداوم و گسترش نفوذ خود در منطقه، واكنش جديد و متفاوتي در قبال تحولات خاورميانه از خود بروز داد. اين كشور كه به اتخاذ سياست محافظه كارانه در سياست خارجي خود معروف بود با اتخاذ رويكرد تهاجمي سعي در حفظ منافع خود، گسترش نفوذ خود در منطقه و حفظ جايگاه خود به عنوان رهبر جهان اسلام كرده است. سوال اصلي اين مقاله اين است كه مهم ترين متغيرهاي موثر بر تغيير رويكرد محافظه كارانه به تهاجمي در سياست خارجي عربستان كدامند؟ يافته هاي اين پژوهش كه با روش توصيفيتحليلي صورت گرفته است، نشان مي دهد كه تغيير نسل نخبگان حاكم، افول روابط آمريكا و عربستان در دوره اوباما، تضعيف هژموني آمريكا و تغيير موازنه قوا در خاورميانه پس از بهار عربي و تقويت قدرت ايران و محور مقاومت در منطقه، سياست خارجي عربستان را به سمت رويكرد پيچيده تعامل و تقابل در راستاي تقويت نقش و بسط نفوذ عربستان و مقابله با گسترش نفوذ ايران در منطقه هدايت كرده است.