كليدواژه :
حوضه چشمه‌لنگان , يخچال‌هاي كوهستاني , دوره كواترنر , دره‌هاي گسلي
چكيده فارسي :
مقدمه:كواترنر جديدترين دوره عمركره زمين است. برخلاف كوتاهي اين برهه از زمان، شواهد موجود گواه تنوع و اهميت رخ دادهاي صورت گرفته در آن مي‌باشد.
اهداف: در اين مقاله بر اساس آثار ژئومورفولوژي اقليمي و ساختماني تاريخ تحولات طبيعي حوضه چشمه‌لنگان واقع در شمال غرب استان اصفهان در طي كواترنر پسين مورد مطالعه قرارگرفته است. اين حوضه در بخش مركزي رشته‌كوه زاگرس و زون سنندج - سيرجان قرار گرفته و ابرگسل زاگرس از غرب آن عبور مي‌كند.
مواد و روش‌ها: براي دستيابي به چنين مقصودي، با استفاده از داده‌هاي اقليمي موجود و تلفيق آن با روش رايت، نسبت به تعيين دماي منطقه در آخرين دوره يخچالي اقدام گرديده و مورفولوژي آن زمان بازسازي شده است. همچنين، شاخص‌هاي ريخت‌سنجي زمين‌ساخت فعال با استفاده از مدل رقومي ارتفاع با دقت 30 متر در محيط‌هاي نرم‌افزاري آرك‌مپ، آرك‌ويو و گلوبال‌مپر اندازه‌گيري شده‌اند.
نتيجه‌گيري: در آخرين مرحله يخبندان كواترنر تقريباً 72 درصد منطقه همواره پوشيده از برف و يخ بوده است. در چنين شرايطي برف‌هاي انباشته شده در سيرك‌هاي كوهستاني، يخچال‌هايي را تشكيل مي‌داده‌اند كه به سمت دامنه كوه‌ها سرازير شده و دره‌هاي Uشكلي را حفر مي‌كرده‌اند. اين يخچال‌هاي فرعي پس از اتصال به يكديگر، در جهت شيب كلي زمين به خارج از حوضه هدايت مي‌شده‌اند. علاوه برآن، دره‌هاي تكتونيكي زيادي در اين محدوده وجود دارند كه فرم V شكل داشته و نه تنها جهت‌گيري آن ها هيچ انطباقي با مسيرهاي يخچالي ندارد، بلكه مسيرهاي يخچالي را نيز قطع مي‌كنند. بنابراين، آشكار شد كه پس از آخرين دوره يخچالي، گسل‌ها در اين منطقه فعاليت داشته و موجب حركات زمين‌ساخت جديدي شده‌اندكه به تجديد سيكل فرسايش منجر شده و اين منطقه را به يك فلات در حال تجزيه تبديل كرده‌اند. اين موضوع با نظر تئودور اوبرلندر در مورد روند تكوين رودخانه‌هاي اين منطقه از زاگرس همخواني دارد. براين اساس، پيش‌بيني مي‌شود كه در آينده همچنان نرخ فرسايش در اين منطقه بالا بوده و فعاليت‌هاي زمين‌ساختي نيز امكان وقوع خواهند داشت.
چكيده لاتين :
Introduction and Background Quaternary is the newest life span of the planet. Contrary to the
shortness of time, evidences show the diversity and significance of the events that took place.
Aims In this paper, based on the of climate and Structural geomorphology, the history of natural changes
in the Cheshmeh-Langan Basin located northwest of Isfahan province during the late quaternary period
has been studied.
Methodology This basin is located in central part of Zagros mountain range and Sanandaj–Sirjan zone
and Zagros’ fault passes from its west. In order to achieve such a goal, using available climatic data
and combining it with Write method, the temperature was measured in the last glacial period and the
morphology of the area was rebuilt at that time. Also, Morphological indices of active tectonic have been
measured using Digital Elevation Model from topography in accuracy of 30 m in ARCMAP, ARC INFO, and
GOLOBAL MAPER software.
Conclusion According to the evidence given, at the last Quaternary glacial phase, 72 Percent of the zone
has been covered constantly with snow and ice. In such these conditions, the snow cumulated over
mountainous cirques may have formed the glaciers inclined toward the foot of a mountain and U-shape
valleys. These secondary glaciers have been extended after connecting each other in direction of general
earth slope and directed to out of the basin. There are many valleys in this area in V form and not only
their orientation has no correspondence with glacial directions, but also they intersect glacial directions.
Studying different indices indicating dynamic tectonic and the faults of the zone reveals that after the last
glacial period, the faults have been active in this zone, caused new tectonic movements. That has led to
a renewal of the erosion cycle and has transformed the area into a decaying plateau. These matters are
matched with Theodore Oberlander theory about Zagros stream. Accordingly, it is expected that in the
future, the erosion rate in the area will still be high and tidal activities will also occur.
