ايرانِ پُرهمسايه و سياست خارجيِ چندهمسايگي

Neighbor- Crowded Iran and the Multineighboring Foreign Policy

ايران، كشوري است پرهمسايه؛ با همسايگاني گونه‌گون و ناهمانند. گونه‌گونيِ همسايگي دربرگيرنده‌ي گوناگونيِ ويژگي‌هاي جغرافيايي، منزلت‌هاي استراتژيك، وابستگي‌هاي سياسي، دغدغه‌هاي امنيتي، و خصلت‌هاي ژئواكونوميك است؛ و، ناهماننديِ همسايگي، دربرگيرنده‌ي خصلت‌هاي فرهنگي و تاريخي و تمدنيِ بسيارناهمانند است‌كه همسايگانِ پانزده‌گانه‌ي ايران را، به حوزه‌هاي بسيارناهمگون، تبديل كرده است. درپيش‌گرفتنِ يك سياست خارجي چندگانه‌گرا و برگشتن از يك سياست خارجيِ تك‌چهره، پيش‌انگاشته‌ي نوشتارِ پيشِ‌رو است. هدفِ بنيادين نوشتار، افزون بر توصيفِ وضعيت سياست خارجي ايران، تجويزِ تغيير در ماهيت و عملكرد سياست خارجي ايرانِ پساانقلاب اسلامي است. براي برآوردنِ منظور نوشتار، نگارنده با برساختنِ سه مقوله‌‌ي كشورِ ميانه‌گاهي، كشور راهرويي، كشور پيوندي كوشش كرده است تا نشان دهد كه كشور چندمنطقه‌اي/ فرامنطقه‌اي ايران، نمي‌تواند از يك منطق و رفتار در سياست خارجي، بهره‌گيري نمايد؛ به‌ويژه آن‌كه، سياست‌ خارجي انقلابيِ ايرانِ پساانقلاب، برچسبِ تك‌راستايي خورده است. در نوشتار، از يك بسته‌ي مفهومي برساخته، بهره‌گيري شد تا نشان داده شود كه تجويزِ نگارنده براي تركِ سياست خارجي تك‌چهره و درپيش‌گرفتنِ سياست خارجي چندچهره، مستدلّ است. بن‌مايه‌ي روش‌شناختي نوشتار، تجويز است؛ بنابراين، ماهيت پژوهش، هنجاري است. يافته‌ي تجويزيِ نوشتار، توصيه به تركِ تكْ‌راستايي در سياست خارجي انقلابي و درپيشْ‌گرفتنِ سياست خارجيِ پساانقلابيِ چندراستايي است. نقطه‌ي آغازِ سياست خارجيِ پساانقلابيِ چندراستا، درافكندنِ سياست خارجي چندهمسايگي است.

Iran has many various and different neighbors. The variation of the neighborhood consists of the diversities of geographical characters, strategic status, political dependence, security concerns, geoeconomic characters, and historical, civilizations and cultural specifications. Fifteen neighbors of Iran have very dissimilarities with together and Iran. Foreign policy as a core concept of International Relations is the country’s orientation towards other countries. Also, Foreign policy consists of self-interest strategies chosen by the state to safeguard the national interests and to achieve goals in the international community. It seems that the Foreign policy has a very crucial role and status in the process of the development of nations. The main purpose of foreign policy is to conduct foreign relations to protect national interests and promote them to the best possible advantage. The presupposition of this paper is to conduct the multilateral foreign policy and put aside the one dimensional foreign policy in the present Iran’s foreign policy. The main purpose of this essay is a description of the present foreign policy of Iran and prescribing to change the entity and conducts of Iran’s post-revolutionary foreign policy. For this purpose, the author has constructed the three categories: Central [Middle], Corridor [Passage], and Linkage [Connection] country. Writer of present paper tries to show the important matter: Iran as a multiregional and trans- regional country cannot follow of one logic and behavior in the foreign policy; especially because of the post-revolutionary foreign policy is tagged by the one dimensional character.