نقش رگه‌هاي سرشت و منش شخصيت، نيازهاي بنيادين روان‌شناختي و طرحواره‌هاي ناسازگار اوليه در پيش‌بيني آسيب‌پذيري به اعتياد

The Role of Temperamental and Characteristics Shades of Personality, Basic Psychological Needs, and Early Maladaptive Schemas in Prediction of Vulnerability to Addiction

زمينه و هدف : امروزه استفاده از شبكه‌هاي اجتماعي به يك رفتار مدرن طبيعي تبديل شده، اما شكل‌هاي آسيب‌زاي استفاده از آن‌ هم در دو دهه اخير مورد توجه زيادي قرار گرفته است. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسي نقش رگه‌هاي سرشت و منش شخصيت، نيازهاي بنيادين روان‌شناختي و طرحواره‌هاي ناسازگار اوليه در پيش‌بيني آسيب‌پذيري به اعتياد در قالب روابط ساختاري بود. مواد و روش‌ها: اين مطالعه از نوع توصيفي- مقطعي بود و جامعه آماري آن را كليه دانشجويان دختر و پسر مقطع كارشناسي دانشگاه فرهنگيان استان آذربايجان شرقي كه در نيم‌سال اول سال تحصيلي 96-1395 مشغول به تحصيل بودند، تشكيل داد. با توجه به اين كه جامعه آماري شامل جنسيت و رشته‌هاي مختلف تحصيلي بود، روش نمونه‌گيري طبقه‌اي با انتساب بهينه در نظر گرفته شد كه 280 نفر از دانشجويان را شامل شد. داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه سرشت و منش Cloninger (Temperament and Character Inventory يا TCI)، پرسش‌نامه نيازهاي بنيادين روان‌شناختي، پرسش‌نامه طرحواره Young (Young Schema Questionnaire يا 75-YSQ) و پرسش‌نامه آسيب‌پذيري به اعتياد جمع‌آوري گرديد و با استفاده از روش‌هاي آمار توصيفي و استنباطي در نرم‌افزار SPSS و LISREL مورد تجزيه ‌و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: بر اساس يافته‌هاي مدل ساختاري، رگه‌هاي سرشت و منش شخصيت، نيازهاي بنيادين روان‌شناختي و طرحواره‌هاي ناسازگار اوليه در قالب روابط ساختاري قادر بودند آسيب‌پذيري به اعتياد را در مسيرهاي مختلف پيش‌بيني و تبيين نمايند. نتيجه‌گيري: به منظور بهبود وضعيت روان‌شناختي دانشجويان، توجه به اين متغيرها طي كارآزمايي‌هاي باليني با هدف طراحي مدل‌هاي مداخله مناسب يا اصلاح مداخله‌هاي موجود، سودمند خواهد بود.

Aim and Background: Today, using social networks has become a natural modern behavior, but the harmful forms of using them have become very noticeable in the last two decades. The aim of this study was to examine the role of temperamental and characteristics shades, basic psychological needs, and early maladaptive schemas in prediction of vulnerability to addiction in the form of structural relations. Methods and Materials: This research was a cross-sectional descriptive study. The study population included all undergraduate students who were studying at the Farhangian University of Tabriz, Iran, in 2016-2017 academic year. Regarding the fact that the population included both genders with different fields of study, stratified sampling method with optimum allocation was considered and 280 students were selected. Data were collected using Cloninger et al.’s Temperamental and Characteristics Inventory (TCI), Basic Psychological Needs Questionnaire, Young Schema Questionnaire (75-item) (YSQ-75), and Addiction Susceptibility Questionnaire (ASQ). For data analysis, descriptive and referential statistics were used through SPSS and LISREL softwares. Findings: Structural model analysis showed that temperamental and characteristics shades, basic psychological needs, and early maladaptive schemas can predict and explain different paths of vulnerability to addiction in the form of structural relations. Conclusions: In order to improve the mental status in students, attention to these variables during clinical trials with the goal of designing appropriate intervention models or modifying the present ones will be beneficial.