چشم‌اندازهاي تازه ساختار بلاغيِ تشبيه در اشعار بيدل دهلوي

شيوه نگرش و رويكرد شاعران و نويسندگان به جهان را در قالب آثار ادبي و از خلال دستگاه بلاغي آنها مي توان مشاهده كرد. يكي از عوامل تأثيرگذار در شكل گيري و دگرگوني اين ديدگاه ها و رويكردها تحولاتي است كه جهان آنها را، در سطوح مختلف، دربرمي گيرد. يكي از ساختارهاي مهم دستگاه بلاغي تشبيه است. در اين پژوهش تلاش شده است تا نشان داده شود كه چگونه ساختارهاي تشبيهي بيدل، در پيوند با ديگر ساختارهاي بلاغي، تحولات بافت هاي موقعيتي را در سطوح مختلف آشكار مي كنند. از سوي ديگر، به اين مسئله پرداخته شده است كه دگرگوني هاي آشكار و پنهان در اين دوره، چگونه افق هاي انتظار دوره هاي پيشين را تحت تأثير قرار داده و گاه به پايه ريزي و شكل گيري افق هاي جديد منجر شده است. آثار بيدل در اين ميان به‌مثابه زمينه اي در نظر گرفته شده است كه تا حد زيادي مي توان تحولات دروني آنها را به ديگر زمينه ها، از جمله سبك هندي، بسط داد. با بررسي صورت‌گرفته مشاهده شد كه بيدل نه‌تنها گاه از تشبيهات قديمي ساختارهايي تازه خلق كرده است، بلكه با ايجادِ شبكه هاي زنجيروارِ تشبيهي، وفور تصاوير تركيبي، ساخت تصاويرِ متعدد با استفاده از چندوجهي‌بودنِ واژه ها، تعاملِ تصاويرِ مركزي و حاشيه اي و... ساختارهايي نو بنا نهاده است. همچنين، پس از بررسي بافت موقعيتي عهد صفوي، بافت زباني سبك هندي، و ساختارهاي رايجِ تشبيهي در آن سبك، در نهايت، به بررسي ساختارهاي تشبيهي تازه و ويژگي هاي آن در اشعار بيدل پرداخته شده است.