سازمان همكاري اسلامي در ترازوي سنجش برون‌گرايي يا درون‌گرايي در زمينۀ حقوق بشر

در عصر حاضر نظام‌هاي منطقه‌اي حقوق بشري ضمن برخورداري از مكانيسم‌هاي مناسب حقوق بشري، اولويت خويش را در رصد كردن وضعيت حقوق بشر در دولت‌هاي عضو و اتخاذ تدابيري مناسب براي رويارويي با نقض‌هاي حقوق بشري در اين كشورها قرار داده‌اند. سازمان همكاري اسلامي نيز به‌عنوان يك نهاد منطقه‌اي در سال‌هاي اخير در زمينۀ توجه به حقوق بشر شاهد تحولاتي بوده است كه مي‌توان آن‌ها را در قالب تهيۀ اسناد حقوق بشري و طرح‌ريزي مكانيسم‌هاي حداقلي براي ارتقاي حقوق بشر در دولت‌هاي اسلامي مورد ارزيابي قرار داد. در مقالۀ پيشِ‌رو ضمن پرداختن به چگونگي توجه سازمان به حقوق بشر، بررسي خواهد شد كه رويكرد سازمان همكاري اسلامي در زمينۀ حقوق بشر برون‌گرا بوده يا اينكه در اسناد و رويۀ حقوق بشري سازمان درون‌گرايي نيز جايگاهي را به خود اختصاص داده است. درنهايت مشخص مي‌شود با آنكه اسناد و رويۀ سازمان عمدتاً با تأكيد بر وضعيت حقوق بشر مسلمانان در كشورهاي غيرعضو رويكردي برون‌گرا بوده، اما رويۀ اخير در رصد كردن وضعيت حقوق بشر در برخي دولت‌هاي عضو ضمن عدول از رويۀ سنتي سازمان، بيانگر نشانه‌هايي از گرايش به رويكردي درون‌گرا در زمينۀ حقوق بشر است؛ هرچند واكنش تبعيض‌آميز سازمان به نقض‌هاي حقوق بشري در دولت‌هاي عضو از ايرادهاي بزرگ اين رويه است.