بررسي ويژگيهاي فيزيكوشيميايي و كاني‌شناسي خاك‌ها در يك رديف پستي و بلندي در جنوب‌غرب درياچه اروميه

به منظور بررسي اثر توپوگرافي بر ويژگي هاي ريخت شناسي، فيزيكي، شيميايي وكاني شناسي خاك ها، يك رديف توپوگرافي متشكل از سه تيپ اراضي (تپه، فلات و دشت دامنه اي) در منطقه حيدرآباد در جنوب غرب درياچه اروميه، در حد فاصل شهرهاي اروميه و محمديار مورد مطالعه قرار گرفت. بدين منظور با توجه به تغييرات شيب و ارتفاع، در هر تيپ اراضي دو خاكرخ حفر، تشريح و رده بندي شدند و از افق هاي ژنتيكي نمونه برداري انجام گرفت و ويژگي هاي فيزيكي، شيميايي و كاني شناسي آن ها تعيين شد. براساس نتايج حاصله، عمق خاكرخ، ضخامت سولوم و عمق و ضخامت افق هاي كلسيك، مقادير رس، كربن آلي، ظرفيت تبادل كاتيوني، هدايت الكتريكي و كربنات كلسيم معادل خاك ها با كاهش شيب به سمت انتهاي رديف توپوگرافي افزايش يافت. علاوه براين، در انتهاي رديف توپوگرافي (تيپ اراضي دشت دامنه اي) انتقال عمودي رس منجر به تشكيل افق هاي آرجيليك شده است. براساس مطالعات كاني شناسي، كاني هاي ايلايت، اسمكتايت، كلرايت، كائولينايت، ورمي كولايت و پالي گورسكايت كاني هاي رسي غالب در اين خاك ها مي باشند. نتايج مطالعات كاني شناسي نشان داد كه در قسمت هاي بالادست رديف توپوگرافي (خاكرخ هاي 1 و 2، تيپ اراضي تپه) كاني هاي ايلايت و كلرايت، كاني هاي رسي غالب مي باشند. به تدريج با كاهش شيب، به مقدار اسمكتايت خاك ها افزوده شده و در انتهاي رديف توپوگرافي (خاكرخ هاي 5 و 6، تيپ اراضي دشت دامنه اي)، اسمكتايت به صورت كاني غالب درآمده است. در خاكرخ 4 (تيپ اراضي فلات)، علاوه بر كاني هاي اسمكتايت و ايلايت كه كاني‌هاي غالب اين خاكرخ هستند، كاني پالي گورسكايت نيز يكي از كاني هاي غالب مي باشد. تغييرات پستي و بلندي از واحد تپه به سمت واحد هاي فلات و دشت دامنه اي، با تأثير در ميزان روان آب سطحي و مقدار آب نفوذ يافته به درون خاك و انتقال عمودي املاح به اعماق، تشكيل و تكامل خاك ها را تحت تأثير قرار داده است. در نهايت تفاوت در ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي و كاني شناسي خاك ها منجر به تمايز آن ها در طول رديف توپوگرافي شده است و باعث گرديده كه اين خاكرخ‌ها در سه رده انتي سول، اينسپتي سول و آلفي سول قرار گيرند.