زيبايي محيطي: سهم شاخص‌هاي زيبايي محيط در شناخت منظر شهر

فهم زيبايي همواره يكي از دغدغه‌هاي انديشمندان و فلاسفه در طي قرون مختلف بوده است. در دهه‌هاي اخير زيبايي‌شناسي منظر به‌عنوان رويكردي مؤثر در شناخت و ادراك محيط توانسته است نقشي برجسته در ادبيات موضوعي منظر ايفا نمايد. به همين دليل شناخت جهت‌گيري‌هاي گوناگون در طراحي زيبايي‌شناسي منظر و شاخص‌هاي ترجيح زيبايي‌شناسي در منظر شهر ازجمله ضروريات مورد بررسي در اين زمينه است. اين مقاله با طرح اين سؤال آغاز مي‌شود كه نسبت شاخص‌هاي زيبايي‌شناسي محيط در منظر شهر چيست؟ جهت پاسخ به اين سؤال اين فرضيه كه مي‌توان با مدون ساختن شاخص‌هاي زيبايي‌شناسي به مدلي جهت فهم و درك زيبايي محيط بر مبناي اجزاء شكل‌دهندۀ آن رسيد شكل‌گرفته است. روش تحقيق اين مقاله از نوع كيفي بوده و با استدلال منطقي به‌واسطۀ مطالعات كتابخانه‌اي به‌مرور ادبيات موضوع در حوزه زيبايي‌شناسي منظر شهر پرداخته است كه از طريق مطالعات منابع مرتبط و مرور جامع آن شاخص‌هاي زيبايي‌شناسي به‌دست‌آمده است. ضمناً رويكردهاي مختلف زيبايي‌شناسي در منظر شهر نيز بررسي و تحليل‌شده است تا بتوان به ارتباطي معنادار بين شاخص‌هاي به‌دست‌آمده و رويكردهاي اشاره‌شده دست يافت. جهت پيشنهاد كردن مدلي مفهومي در اين مقاله، چهار كليدواژه اصلي شامل حس، ادراك، مفهوم و قضاوت زيبايي‌شناسي كه به شناخت زيباشناسي منظر شهري اشاره دارند شناسايي شد. در پايان مدل پيشنهادي تحقيق، برگرفته از ادبيات موضوع تدوين‌شده است كه نشان مي‌دهد زيباشناسي منظر شهري شامل چهار مرحله : مطالعه عناصر عيني منظر شهري؛ مطالعه عوامل سازماني عناصر كه منجر به پتانسيل برانگيختگي مي‌شوند؛ مطالعه ويژگي‌هاي ذهني مشتق شده شكل محيطي و مطالعه پاسخ زيباشناختي انسان به محيط است.