اثربخشي برنامه تركيبي والدگري ذهن‌آگاهانه و آموزش مديريت والدين بر بهزيستي روانشناختي و شادكامي كودكان

Efficacy of Mindful Parenting and Parent Management Training Integrative Program on Psychological Wellbeing and Happiness of Children

والدگري ذهن­آگاهانه، كاربردي جديد از ذهن­آگاهي است كه هدف آن بهبود بخشيدن به والدگري از طريق ارتقاي كيفيت توجه والديني و افزايش آگاهي هيجاني است. آموزش مديريت والدين نيز بر افزايش كيفيت روابط بين والدين و فرزندان تأكيد دارد و مستلزم يادگيري مهارت­هاي جديد جهت اصلاح رفتار كودكان است. پژوهش حاضر با هدف بررسي مقايسه اثربخشي برنامه­ي تركيبي والدگري ذهن­آگاهانه و آموزش مديريت والدين و آموزش مديريت والدين به تنهايي بر بهزيستي روان­شناختي و شادكامي كودكانصورت گرفت. روش پژوهش از نوع آزمايشي در قالب طرح پيش­آزمون- پس­آزمون دوگروهي بود. جامعه­ي پژوهش حاضر را كليه­ي كودكان پايه چهارم تا ششم دبستان­هاي واقع در منطقه 8 شهر قم در سال تحصيلي 96-95 به همراه مادرانشان، تشكيل مي­دادند. نمونه­ي اين پژوهش شامل 41 تن از كودكان پايه­هاي چهارم تا ششم دبستان به همراه مادرانشان بود كه به شيوه­ي در دسترس از بين دبستان­هاي منطقه 8 انتخاب شده و به طريق تصادفي در دو گروه جاي داده شدند. ابزارهاي پژوهش در جمعيت مادران شامل برنامه­ي تركيبي والدگري ذهن­آگاهانه و آموزش مديريت والدين، پرسشنامه­ي چهار سوالي شادي و مقياس ذهن­آگاهي بين­فردي در والدگري بود. مقياس دايره­اي خلق و مقياس بهزيستي روان­شناختي نيز ابزارهايي بودند كه در گروه كودكان اجرا شدند. شركت­كنندگان در سه مرحله پيش­آزمون، پس­آزمون و پيگيري به ابزارهاي پژوهش پاسخ دادند. يكي از گروه­ها، برنامه­ي تركيبي والدگري ذهن­آگاهانه و آموزش مديريت والدين، و گروه ديگر فقط برنامه­ي آموزش مديريت والدين را در 8 جلسه­ي 2 ساعته و به صورت يك جلسه در هر هفته دريافت كردند. نتايج تحليل واريانس آميخته نشان داد كه برنامه­ي تركيبي نسبت به برنامه آموزش مديريت والدين در افزايش نمره­ي بهزيستي روانشناختي كودكان (01/0/P<57/7F=) مؤثرتر بوده است و اين تغييرات در مرحله پيگيري نيز ثابت مانده­ است. اما در ميزان شادكامي كودكان، بين دو گروه تفاوت معناداري به دست نيامد. اثربخشي بالاتر برنامه­ي تركيبي نسبت به آموزش مديريت والدين بر بهزيستي روان­شناختي را مي­توان وابسته به كاربرد اصول والدگري ذهن­آگاهانه دانست. به نظر مي­رسد والدگري ذهن­آگاهانه از طريق سازوكارهايي چون گوش­دادن با توجه كامل، پذيرش بدون قضاوت، شفقت­مندي، خودتنظيمي و آگاهي هيجاني منجر به ارتقاي رابطه والد- كودك و به تبع آن افزايش بهزيستي روان­شناختي در كودكان مي­گردد.

Mindful Parenting is a new application of mindfulness which aims to improve parenting through promoting the quality of parental attention and emotional awareness. Parent Management Training also focuses on the quality of parent-child relationship and involves learning new skills in order to modify children's behavior. This study aimed to compare the efficacy of mindful parenting and parent management training integrative program and parent management training program on psychological wellbeing and happiness of children. The research method was experimental including pretest-posttest with a control group design. The study population included all children in fourth to sixth grade in District 8 of Qom city in 96-95 school year, accompanied by their mothers. The sample included 41 children from fourth to sixth grade accompanied by their mothers that were selected by convenient sampling and assigned in experimental and control groups by random sampling. Research tools used on mothers included the mindful parenting and parent management training integrative program, 4-item happiness questionnaire and interpersonal mindfulness in parenting. Circular Mood and psychological wellbeing scale were the tools that were used on children. Participants completed the research tools in three phases of pretest, posttest and follow up. One group received mindful parenting and parent management training integrative program, while another group received only parent management training in 8 sessions, each 2 hours per week at a meeting. Mixed analysis of variance showed that the integrative program was more effective than parent management training in psychological wellbeing (F=7/57/ P<0/01) and these changes remained constant in follow up phase. There were no any differences between the two groups in happiness. Higher efficacy of integrative program in psychological wellbeing can be dependent upon application of mindful parenting principals. It seems that mindful parenting causes enrichment in parent- child relationship and consequently increases psychological well-being in children through mechanisms such as listening with full attention, accepting without judgment, compassion, self-regulation and emotional consciousness.